Historia

W latach 1843 - 1870 na terenie Ciepielowa znajdowała się drewniana synagoga. Bezpośrednia przyczyną budowy obecnie istniejącej bożnicy był pożar miasta 29 kwietnia 1886 r. Cztery miesiące później architekt powiatowy iłżecki Lucjan Mierzejewski ukończył plany nowego, murowanego już budynku. W marcu 1887 r. Żydzi ciepielowscy przystąpili do odbudowy spalonego budynku. Prace budowlane trwały do 1891 r. Jednak już 26 lat później, 9 lipca 1915 r. bożnica spłonęła w wyniku działań wojennych. Synagogę odbudowano w 1929 r. Prace wykończeniowe we wnętrzach trwały do 1932 r. Po II wojnie światowej budynek przejęła Gminna Spółdzielnia Rolnicza w Ciepielowie, która adaptowała budynek na cele magazynowe. Obecnie bożnica stoi opuszczona i popada w ruinę. Nowy użytkownik całkowicie przebudował wnętrze synagogi w związku z nową formą użytkowania obiektu. W ścianie północnej wybito nowy otwór drzwiowy, zaś od ściany wschodniej dobudowano sanitariaty. Wnętrze podzielono nowym drewnianym stropem podpartym drewnianymi słupami. W sali kahalnej zamurowano jedno okno, a drugie przebudowano. Po lewej stronie od wejścia głównego, znajdują się obecnie wybudowane schody prowadzące do babińca na piętrze. Wszystkie okna do połowy ich wysokości zabito deskami i blachą.

Opis

Pierwotnie synagoga była usytuowana przy placu położonym w pd. - wsch. części rynku. Obecny budynek znajduje się przy ul. Źródlanej 9. Działka, na której stoi bocznica ogrodzona jest siatka metalową. Synagoga to założona na planie prostokąta, piętrowa niepodpiwniczona, zbudowana z czerwonej cegły, przykryta czterospadowym łamanym dachem polskim krytym wtórnie blachą. Od strony zachodniej bryłę budynku tworzy piętrowy portyk. W części parterowej jest wsparty na trzech masywnych murowanych arkadach, z których środkowa jest niezamurowana. Ta arkadą wiedzie główne wejście do budynku. Pod arkadami bocznymi były niegdyś wejścia do babińca na piętro, obecnie schody nie istnieją. Na arkadach w drugiej kondygnacji znajdują się cztery murowane z cegły kolumny o kapitelach pseudotoskańskich. Za kolumnami na piętrze, w ścianie zachodniej znajduje się otwór drzwiowy babińca. Na kolumnach, arkadach i ścianie zachodniej występują ślady tynku, w okresie międzywojennym budynek był otynkowany. Ściany boczne jak i ścina frontowa za portykiem są zwieńczone gzymsem o bogatym, utrzymanym w formie klasycznej, profilu. Osiowość ścian podkreślają płaskie pilastry. W ścianie północnej, wschodniej i południowej w partii sali modlitw synagogi, między pilastrami znajdują się półkoliście zwieńczone otwory okienne z częściowo zachowaną stolarką okienną i szybami. W ścianie wschodniej znajduje się dodatkowy otwór okienny, umieszczony w górnej partii pilastru, doświetlający salę modlitw. We wnętrzu budynku podłoga w sali modlitw jest obniżona w stosunku do przedsionka. Jest ona wybudowana współcześnie w związku z tym nie odnaleziono śladów zainstalowania bimy. Na osi ściany wschodniej zachowała się wnęka ołtarzowa mieszcząca niegdyś Aron Hakodesz. Wejście do sali modlitw prowadziło półkoliście sklepionym otworem drzwiowym umieszczonym na osi ściany zachodniej. W części południowej przedsionka było pomieszczenie prowadzące do części babińca znajdującego się na piętrze. W partii babińca są ślady po balustradzie oddzielającej babiniec od sali modlitw. Babiniec doświetlały dwa okna w ścianie północnej i południowej, zaś wejście wiodło otworem drzwiowym umieszczonym w ścianie zachodniej. Zachowała się więźba dachowa krokwiowo - płatwiowa, charakterystyczna dla systemu łamanego dachu polskiego. Na murach są widoczne ślady stropu drewnianego bitego do istniejących belek drewnianych. Strop babińca a zarazem podłoga babińca znajduje się na pierwotnym poziomie.

Obiekt jest nie dostępny dla zwiedzających, z powodu złego stanu techicznego.

Oprac. Katarzyna Kosior, OT NID w Warszawie, 29.10.2014 r.