Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zamek, ob. Muzeum Szlachty Mazowieckiej - Zabytek.pl

zamek, ob. Muzeum Szlachty Mazowieckiej


zamek przełom XIV/XV w. Ciechanów

Adres
Ciechanów, Zamkowa 2

Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. ciechanowski, gm. Ciechanów (gm. miejska)

Ruiny zamku w Ciechanowie to relikty warowni wzniesionej przez książąt mazowieckich dla obrony północno - wschodnich granic księstwa.

Zamek był ośrodkiem władzy administracyjno - sądowniczej, pełnił też rolę refugium, schronienia dla mieszkańców miasta.

Usytuowanie i opis

Zamek położony jest w północnej części miasta, przy ul. Zamkowej. Wzniesiono go na północ od miasta lokacyjnego, na płaskim terenie zalewowym w zakolu rzeki Łydyni.

Do dzisiaj zachowały się mury obwodowe wzniesione na planie prostokąta o wymiarach ok. 48 x 57 m oraz dwie cylindryczne wieże narożne od strony południowej. W murze zachodnim znajduje się brama, ponad którą w murze czytelne są ślady konstrukcji przedbramia. Drugą bramę odtworzono w murze południowym. Wieża zachodnia, dawna strażnica, jest pięciokondygnacyjna a wschodnia - więzienna, sześciokondygnacyjna. Ich obecny wygląd jest wynikiem XVI-wiecznej przebudowy. W trakcie szeroko dyskutowanej rewitalizacji trwającej od 2010 r. na dziedzińcu przy murze północnym wzniesiono pawilon muzealny, tzw. Dom Mały.

Historia

Przed powstaniem zamku murowanego, na wyspie w rozlewisku rzeki funkcjonował gród drewniany datowany na ostatnią dekadę XIII wieku. Zamek murowany został ufundowany zapewne przez księcia Siemowita III ok. roku 1355. Rozbudowywano go 1370 roku. Po 1420 r., za panowania Janusza I Starego, rozpoczęła się przebudowa warowni na rezydencję książęcą. Ze źródeł pisanych z drugiej dekady XV w. znamy imię Niklosa, muratora zamku z czasów księcia Janusza I. Z roku 1494 pochodzi opis skarbca księcia Janusza II, mieszczącego się na ciechanowskim zamku. Wraz z przejęciem zamku przez starostów królewskich po 1526 r. jego znaczenie stopniowo malało. W roku 1547 zamek nadano królowej Bonie jako część wdowiej oprawy. W roku 1646 zatrzymała się w nim Maria Ludwika Gonzaga - przyszła żona króla Władysława IV. Opisy z końca XVI i pocz. XVII w. mówią o postępującej degradacji budowli. Po częściowym zniszczeniu przez wojska szwedzkie w roku 1657 zamek coraz bardziej popadał w ruinę. Na początku XIX w. był już częściowo rozebrany.

Model 3D

Stan i wyniki badań

Powojenne prace badawcze rozpoczęły się w roku 1955. Badania archeologiczne prowadzono z przerwami od roku 1966 do 2011. Ostatnie sezony badawcze (od 2006 r.) wiązały się z przygotowaniami do rewitalizacji zamku. Najnowsze badania, prowadzone od 2003 r. pod kierownictwem Marka J. Piotrowskiego, zmieniły zasadniczo wiedzę na temat obiektu. Wykopy badawcze założono przy bramie południowej i na dziedzińcu, a także w obrębie fosy, na zewnątrz zachodniego muru kurtynowego.

Warstwy związane z poprzedzającym budowę zamku grodem drewnianym odkryto w wykopach na dziedzińcu. Odsłonięto poziom faszyny - plecionki brzozowej stabilizującej podmokły grunt, topór ciesielski z 1290 r., a także dużą ilość skórzanego obuwia i pasków.

Zamek murowany był prostokątną fortyfikacją z ceglanymi murami na podmurówce kamiennej. Wjazd flankowały dwie baszty. Wysokość murów i baszt wynosiła wówczas ok. 5 metrów. Ok. roku 1370 podnóże murów otoczono wałem glinianym 6-cio metrowej szerokości, zwieńczonym podwójną palisadą. Fosa miała szerokość ok. 18 metrów. Była dość płytka (do 1,4 m), lecz grząska. Na zachód od murów kurtynowych archeolodzy odsłonili drewniane konstrukcje wzmacniające jej brzeg. Na wprost od bramy południowej odsłonięto konstrukcje przedbramia i mostu z tego okresu. Archeolodzy natrafili na trójkątną konstrukcję z pali drewnianych - ostrogę osłaniającą przyczółek mostowy. Metodą dendrochronologiczną, czyli na podstawie analizy przyrostów rocznych (słojów) drzew, wydatowano jej budowę na lata 1377 - 1410. Dziedziniec zapewniał ludności schronienie w czasie najazdów. Od strony południowej znajdował się budynek bramny będący jednocześnie pomieszczeniem załogi. Przy nim istniała w XIV wieku, wyniesiona ponad krawędź muru, wieża kamienno-drewniana - punkt obserwacyjny i ostatni punkt obrony. Brama zachodnia pełniła wówczas funkcję pomocniczą. Po 1420 r. wybudowano Dom Duży i wybrukowano dziedziniec. Podstawa kamienna rozebranej wówczas wieży wykorzystywana była jako cysterna lub poidło dla koni. W wyniku kilkukrotnych przebudów w okresie 1420 - 1526 wieże podwyższono do około 21, a mury do 13 metrów.

W trakcie badań natrafiono na liczne zabytki ruchome, głównie fragmenty naczyń glinianych. W fosie zamkowej odnaleziono topór, głowicę maczugi bojowej, resztki skórzanego kaftana oraz dwa miecze z początku XV wieku. Dwa ostatnie zabytki mogą wiązać się z próbą zdobycia zamku przez krzyżaków w roku 1409.

Zamek, będący częścią Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, jest dostępny dla zwiedzających. W pawilonie wzniesionym na dziedzińcu prezentowane są wystawy dotyczące przeszłości zamku i regionu. Co roku we wrześniu na błoniach zamkowych organizowane są „Spotkania z historią” , cieszące się dużym zainteresowaniem publiczności. Uczestnicy „Spotkań…” poznają historię, podziwiając turnieje rycerskie, pokazy rzemiosła, koncerty, występy taneczne i wokalne; oglądają broń, przedmioty codziennego użytku, meble i stroje średniowieczne. W ramach imprezy organizowano barwne korowody ulicami miasta, turnieje konne, pokazy mody, przygotowywano potrawy kuchni średniowiecznej. Na zamku gościły grupy rekonstrukcyjne z Rosji, Białorusi i Czech.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Jarosław Bochyński (JB).

Rodzaj: zamek

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_14_BK.170507, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_14_BK.22494