Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

wieża wyciągowa szybu Prezydent - Zabytek.pl

wieża wyciągowa szybu Prezydent


kopalnia 1932 r. Chorzów

Adres
Chorzów

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. Chorzów, gm. Chorzów

Wieża wyciągowa szybu ,,Prezydent’’ posiada wysokie wartości historyczne oraz naukowe w skali regionu, stanowi jedną z nielicznych, oraz ostatnią zachowaną wieżę wyciągową wykonaną w konstrukcji żelbetowej na terenie Górnego Śląska. Dodatkowo obiekt stanowi integralną część jednej z najstarszych kopalni na terenie województwa śląskiego oraz istotny element krajobrazu świadczący o przemysłowej tradycji i historii miasta Chorzów.

Historia

Zwana początkowo ,,Prinz Karl von Hessen’’, kopalnia ,,Król’’ powstała z inicjatywy pruskich władz fiskalnych w 1791 r., co czyni ją jedną z najstarszych na terenie Górnego Śląska. Pierwszy szyb ,,Schuckamnn’’ o głębokości 11 m., uruchomiono w 1791 r., tak jak i kolejny ,,Prinzessin’’ czerpał złoża z płytkich warstw dostępnych pod ziemią. Pierwsze rozwiązania usprawniające wydobycie węgla wprowadzono już w 1797 r. w postaci obsługującej pompy odwadniające maszyny parowej. Kolejna modernizacja miała miejsce w 1814 roku, zainstalowano wówczas pierwszą wyciągową maszynę parową w obrębie szybu ,,Einsiedel’’. W kolejnych latach rozwiązanie to zastosowana w szybach ,,Lyda’’, ,,Hedwig’’, ,,Blücher’’ oraz ,,Scharnhorst’’ o głębokości 40 m. stanowiących podstawę produkcji zakładu.  Na początku lat 20. XIX w. w kopalni zrezygnowano z podziemnego transportu konnego, w 1821 r. urzędnik górniczy Buchbach wprowadził pionowe szybiki hamulcowe które przyśpieszyły transport węgla. XX w. przyniósł natomiast elektryfikację zakładu, w 1908 roku uruchomiono pierwszą maszynę wyciągową o napędzie elektrycznym w szybie ,,Bahn II’’. Mimo usprawnień pod koniec lat 20. wydobycie w części zakładu przestało być rentowne, w związku z czym podjęto działania inwestycyjne w obrębie najbogatszego w surowiec Pola Wschodniego. Główną inwestycję realizowaną w latach 1929-1933 stanowiła budowa nowoczesnego szybu ,,Jacek III’’ o głębokości 234 m., cały kompleks zmienił nazwę 17 lutego 1937 r. ,,Prezydent Mościcki’’ w wyniku podziału kopalni, na zakład obejmujący szyb ,,Jacek III’’ o wspomnianej nazwie oraz zakład ,,Barbara-Wyzwolenie”, po II wojnie światowej obiekt zmienił nazwę na KWK ,,Prezydent’’.  W 1972 roku kopalnię ,,Prezydent’’ połączono z mieszczącą się w Świętochłowicach kopalnią ,,Polska” pod wspólną nazwą  KWK ,,Polska”, w 1993 roku w zakładzie zakończono wydobycie, a trzy lata później rozebrano towarzyszący szybowi ,,Prezydent’’  budynek maszynowni oraz sortowni.

Opis

Wieża wyciągowa szybu ,,Prezydent’’ położona jest w centrum Chorzowa przy ulicy Kościuszki, w obrębie byłego pola wschodniego kopalni ,,Król’’. Obiekt o cechach funkcjonalizmu powstała w oparciu o projekt architekta, inżyniera Ryszarda Heilemana z Katowic. Jest to jednozastrzałowa, ramowana konstrukcja wykonana z żelbetu z jedną parą kół. Pomost kół linowych znajduje się na wysokości ok. 42 m., są one ustawione w układzie naprzeciwko siebie, a ich rozstaw wynosi ponad 2 m. Jest on wsparty przy pomocy trzonu prowadniczego wieży i nóg zastrzałowych które wzmocniono przy podstawie poprzez wprowadzenie stóp fundamentowych oddalonych od osi wieży o 21 m. Słupy trzony prowadniczego łączone są przy pomocy żelbetowych rygli na kilkunastu poziomach począwszy od wysokości 4,45 kończąc na wysokości ok. 40 m. Wysokość wieży wynosi ok. 46 m., a rozstaw nóg zastrzałów ok. 15 m. W obrębie trzonu prowadniczego znajduje się metalowa klatka schodowa umożliwiająca ruch turystyczny.

Zabytek ogólnie dostępny, codziennie od 8:00 do 21:00. Szyb ,,Prezydent’’ znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 13.10.2014 r.

Rodzaj: kopalnia

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  betonowe

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BL.27256