Historia

Już w 1572 roku w Chobielinie istniał folwark, w skład którego wchodził młyn stojący nad Notecią, pięć domów i pola uprawne. W XIX wieku młyn wciąż dobrze funkcjonował, a majątek przeszedł w ręce rodziny Hulewiczów. To oni rozpoczęli rozbudowę folwarku i budowę dworku, zwanego „dworkiem młynarza”. Po Hulewiczach właścicielem majątku został August von Falkenberg, a następnie jego potomkowie, m.in. Fryderyk Falkenberg, współzałożyciel cukrowni w Nakle. Falkenbergowie dobudowali do dworku dwukondygnacyjne skrzydło, które zostało rozebrane w 1988 roku. Falkenbergowie mieszkali w Chobielinie do 1920 roku, gdy majątek znalazł się w granicach II Rzeczpospolitej. Wówczas zadecydowali,  że wyjadą do Niemiec. 17 grudnia 1919 roku ich majątek kupił Julian Reysowski,  udziałowiec w nakielskiej cukrowni. Wraz z żoną Walerią z Marchlewskich, synami i córkami, mieszkał w Chobielinie aż do wybuchu II wojny światowej. We wrześniu 1939 roku rodzina Reysowskich opuściła majątek i wyruszyła przez  Garwolin do Lwowa. Julian Reysowski nie przeżył trudów wojennych, zmarł z wycieńczenia, a jego dzieci, głównie przez Związek Radziecki i z armią generała Władysława Andersa przedostały się do zachodniej Europy. Po 1945 roku majątek został znacjonalizowany, a jego gospodarzem został miejscowy PGR Wieszki. Podzielono dawny folwark chobieliński, a młyn stał się własnością Państwowego Zakładu Rybnego w Ślesinie. Dwór przejęło Przedsiębiorstwo Obróbki Drewna w Potulicach. Majątek pozostał we własności przedsiębiorstwa do 1988 roku. Został wystawiony na sprzedaż. W 1989 roku założenie dworsko-parkowe zakupili Teresa i Jan Sikorscy z Bydgoszczy. Założenie dworsko-parkowe w Chobielinie jest siedzibą rodziny Sikorskich. Obecny młyn pochodzi z połowy XIX wieku, znajduje się na miejscu dawnego, na prawym brzegu odnogi Noteci. Do 1993 roku do młyna przylegał od południa kamienno-drewniany jaz przewałowy z upustami. Ze względu na stan techniczny jazu przeprowadzono wówczas remont. 1 lipca 1992 roku Zakład Rybny w Ślesinie posiadający na terenie Chobielina stawy wraz z młynem przeszedł na własność Fundacji im. Potulickich.

Opis

Założenie dworsko-parkowe położone jest w północnej części wsi Chobielin, na lewym brzegu odnogi Noteci. Teren jest ogrodzony. Poza ogrodzeniem znajduje się młyn. Klasycystyczny dworek, powstawał etapami - ostatecznie został ukończony w 1860 roku. Został zaprojektowany na rzucie prostokąta jako symetryczny, parterowy budynek z dwuspadowym, mansardowym dachem z naczółkami. Elewacja frontowa, zachodnia poprzedzona jest schodami prowadzącymi pod portyk kolumnowy, nad którym znajduje się balkon ograniczony metalową, ażurową balustradą. Na osi elewacji umieszczono trzyosiową facjatę z trójkątnym naczółkiem, a po jej obu stronach mniejsze, jednoosiowe wystawki również zamknięte trójkątnymi naczółkami. Elewacja ogrodowa, wschodnia również poprzedzona jest schodami. Jej oś środkową akcentuje portyk kolumnowy, zamknięty trójkątnym szczytem. Do wnętrza światło wpada przez duże, prostokątne okna w prostych opaskach. Do elewacji bocznej, północnej przylega na całej długości taras. We wnętrzu znajdują się schody komunikujące parter z partią poddasza. Pomieszczenia rozmieszczone są w trakcie północnym i południowym.Dom, tak zwana „leśniczówka” (wzniesiony najprawdopodobniej w czasie budowy dworu), znajduje się przy bramie wjazdowej na teren założenia dworsko-parkowego. Niewielki budynek o harmonijnych proporcjach usytuowany jest na niewielkim wzniesieniu. Obiekt jest półtora kondygnacyjny i nakryty dwuspadowym dachem. Dwuosiowa elewacja frontowa, wschodnia posiada ganek poprzedzający wejście, wsparty na parze kolumn, zamknięty dwuspadowym daszkiem. Naroża budynku ujęte są przez żłobkowane lizeny. W elewacjach, rozdzielonych profilowanymi gzymsami, znajdują się prostokątne okna zamknięte łukami odcinkowymi. We wnętrzu, w części południowo-wschodniej zaprojektowano schody komunikujące parter z użytkowym poddaszem. Budynek gospodarczy (świronek) (wzniesiony został najprawdopodobniej w czasie budowy dworu), pierwotnie był chlewem, obecnie obiekt pełni funkcje magazynowe. Znajduje się w północnej części założenia. Parterowy budynek na rzucie prostokąta kryty jest wysokim, dwuspadowym dachem. Młyn jest budowlą trójkondygnacyjną, wzniesioną na planie wydłużonego prostokąta w osi wschód-zachód, przekrytą dachem dwuspadowym. Wewnątrz posiada hale pokryte stropami belkowymi, wspartymi na rzędach drewnianych słupów. Zachowały się stare zsypy i ześlizgi do worków obite blachą. Dwór otoczony jest założeniem ogrodowo-parkowym. Na osi elewacji ogrodowej ustawiono zegar słoneczny. W tarasowo ukształtowanym parku dominują drzewa i krzewy liściaste: klony, olchy, brzozy, graby, buki, jesiony, topole, dęby, modrzewie oraz lipy, wiązy, kaliny, świerki, sosny. Założenie urozmaicają gęsto porośnięte jary, wąwozy, a roślinność rośnie w regularnych szpalerach i w odtwarzanych przez właścicieli dawnych alejach.

Własność prywatna - obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac.  Agnieszka Wysocka, Pracownia Dokumentacji, Popularyzacji Zabytków i Dziedzictwa Narodowego, Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, 8.12.2014 r.

Bibliografia

• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. XI: Województwo bydgoskie, z. 14: Szubin i okolice, Chrzanowski T., Kornecki M. (red.), Warszawa 1977, s. 2
• Łaniecki S., Nadnoteckie pałace, dwory, folwarki Krajny i Pałuk, Sępólno Krajeńskie-Nakło nad Notecią 2010, s. 34-48.