Należy do niewielkiej grupy tzw. kościołów granicznych (Grenzkirchen) przeznaczonych dla prześladowanych protestantów ze Śląska. Razem z dzwonnicą tworzą cenny przykład siedemnastowiecznego zespołu sakralnego.

Historia

Kościół został wzniesiony w 1637 r. z fundacji Radislausa Miesitschka i jego żony Małgorzaty z Brudzewskich na miejscu wcześniejszej świątyni, która spłonęła w 1635 r. W pierwszym okresie był tzw. kościołem granicznym, służącym między innymi prześladowanym protestantom ze Śląska. Po najeździe szwedzkim, kiedy świątynię splądrowano i częściowo zniszczono, doszło do jej ponownej konsekracji w 1663 r. Zakupiono wówczas nową chrzcielnicę oraz dzwony. Z 1680 r. pochodzą bogate polichromie, którymi ozdobiono wnętrze, w tym lożę kolatorską Jana Ernesta Miesitschka i jego żony Barbary Małgorzaty. Z ich fundacji w 1690 r. wzniesiono drewnianą dzwonnicę, a w 1692 r. zakrystię przy prezbiterium. Pod kon. XIX w. obszar parafii znacznie się zmniejszył, a kościół popadł w ruinę. Na pocz. XX w. zrezygnowano z wcześniejszych planów rozbiórki świątyni i dzięki inicjatywie ówczesnego właściciela wsi Seweryna Zakrzewskiego oraz konserwatora prowincji poznańskiej Kämmera, poddano ją remontowi i konserwacji. Prawdopodobnie wtedy dotychczasową konstrukcję zrębową zastąpiono konstrukcją szkieletową z wypełnieniem z gliny i cegły. Budowlę podwyższono o około 0,5 m i dostawiono do niej wieżę. Konserwację polichromii przeprowadził prof. Kutschmann z Berlina. Po II wojnie światowej kościół przeszedł w ręce katolików, został poświęcony 8 września 1957 r. W 1954 r. przeprowadzono konserwacje malowideł ściennych, w latach 1956-58 dach pokryto gontem, w latach 1982-86 wymieniono gont i zakupiono nowy ołtarz posoborowy, w latach 90. XX w. przeprowadzono konserwację witraży i polichromii a także remont wieży.

Opis

Kościół razem z dzwonnicą i otaczającym je dawnym cmentarzem usytuowany jest w pd.-wsch. części Chlastawy, przy głównej drodze prowadzącej z Kosieczyna do Zbąszynia. Kościół jest budowlą salową wzniesioną w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem z gliny i cegły, na ceglanej podmurówce. Od wschodu do trójbocznie zamkniętego prezbiterium przylega zakrystia, a od zachodu do korpusu głównego - drewniana wieża wzniesiona w konstrukcji słupowej, od północy kruchta, a od południa kaplica. Dachy nad poszczególnymi częściami budowli kryte gontem, dwuspadowe, nad częścią prezbiterialną dach trójpołaciowy, nad wieżą strzelisty ośmioboczny hełm. Elewacje są odeskowane w układzie pionowym. Wnętrze przekryto pozornym sklepieniem kolebkowym z odsłoniętymi elementami więźby dachowej, którą wsparto na centralnie ustawionym, zdobionym słupie. Oprócz polichromii zachowały się empory, loża kolatorska, ambona, chrzcielnica i epitafia. Pochodzące z Chlastawy portrety trumienne przedstawiające członków rodzin Bronikowskich i Szlichtingów są przechowywane w muzeum w Międzyrzeczu. Dzwonnica - brama znajduje się tuż przy kościele, po jego pn.-zach. stronie. Bryłę budowli tworzą dwa nałożone na siebie prostopadłościany (górny węższy), oddzielone czterospadowym daszkiem. Została wzniesiona w konstrukcji szkieletowej, z zewnątrz oszalowana deskami w układzie pionowym, na kamiennej podmurówce. Budowlę zwieńczono dachem namiotowym krytym gontem.

Kościół dostępny przez cały rok. Możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Anna Jackiewicz, OT NID w Zielonej Górze, 29.09.2014 r.