Historia

Wieża została wzniesiona około 1900 roku w związku z budową miejskiej sieci wodociągów i kanalizacji.

Opis

Wieża usytuowana na zachód od historycznego centrum miasta, na niewielkim wzniesieniu, frontem do ulicy I. Paderewskiego. Forma i detal architektoniczny noszą cechy stylu neogotyckiego, górna strefa z muru pruskiego. Wieża założona na planie kwadratu, o masywnych narożach opiętych szkarpami. W strefie trzonu centralnie umieszczone pseudoryzality. Bryła zwarta, trójkondygnacyjna, kryta dachem namiotowym z facjatkami i iglicą. Budynek murowany, z zachowaną  pierwotną więźbą dachową i stolarką drzwiową w elewacji zachodniej. Schody jednobiegowe, proste, drabiniaste. Elewacje jednakowe, podzielone na cztery strefy. Podział elewacji nie odzwierciedla wewnętrznego podziału na kondygnacje. Pierwsza strefa, o grubszych ścianach, zaakcentowana wysuniętym daszkiem pulpitowym. Na osi elewacji i w narożach jednouskokowe szkarpy. Niemal całą tę strefę wypełnia ostrołuczny portal przechodzący w trzon wieży, zwieńczony szczytem schodkowym w elewacji frontowej, w elewacji zachodniej dwoje drzwi, w pozostałych tynkowane blendy. Druga strefa to trójosiowy trzon wieży, pokryty warstwą tynku i pionowymi ceglanymi pasami z ornamentem geometrycznym (trójkątnym), umieszczonymi w narożach i na krawędziach środkowego pseudoryzalitu. Otwory okienne rozmieszczone w trzech poziomach, w formie wąskich szczelin zakończonych schodkowo, ujęte w opaski zwieńczone łukiem pełnym. Strefa zakończona ceglanym fryzem, nad nim gzyms uskokowy. Trzecia strefa podzielona na dwa poziomy o zróżnicowanym detalu architektonicznym. Na osi wykusz szerokości równej pseudoryzalitowi w strefie trzonu wieży. Trójosiowy, wsparty na czterech ceglanych wspornikach, między którymi umieszczono ostrołucznie zakończone tynkowane blendy i otwór okienny w ceglanych opaskach na osi środkowej. Po obu stronach wykusza tynkowane płaszczyzny z oknami ostrołucznie zamkniętymi w ceglanych opaskach.  Powyżej podwójne gzymsy, między nimi lico ceglane. Nad nimi blendy i okna zakończone schodkowo. Całość zwieńczona uskokowym gzymsem. Najwyższą strefę stanowi szkieletowa konstrukcja z tynkowanym wypełnieniem, z wysuniętymi końcówkami drewnianych belek stropu i podestu. W części wykusza na środku wąskie okna. Facjata w poddaszu. Dach namiotowy z iglicą. W partii przyziemia pomieszczenia socjalne. We wnętrzu na trzeciej kondygnacji zachowany nitowany zbiornik stalowy z czasów budowy, o pojemności ok. 350 m³. W górnej partii obiegają go drewniane podesty.

Dostęp do zabytku ograniczony. Użytkownik - Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Chełmży. Obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Kamila Witkowska, OT NID w Toruniu, 26.06.2014 r.