Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół kościoła parafialnego pw. św. Marii Magdaleny i św. Mikołaja - Zabytek.pl

zespół kościoła parafialnego pw. św. Marii Magdaleny i św. Mikołaja


kościół XV w. Chełmce

Adres
Chełmce

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. kielecki, gm. Strawczyn

Piękne położenie na szczycie samotnego wzgórza, szlachetna w swej prostocie i proporcjach bryła, a także piękne przykłady dekoracji sztukatorskiej na sklepieniach nawy, prezbiterium i kaplic.

Historia

Pierwszy kościół w Chełmcach postawił przed 1440 r. Piotr Dunin herbu Łabędź; świątynię tę, wykonaną „z ciosów”, wzmiankował w 1521 r. prymas Jan Łaski w księdze uposażeń archidiecezji gnieźnieńskiej. Spłonęła ona w 1620 r. Po niemal półwieczu, w 1665 r., nowy, murowany z kamienia kościół parafialny fundował Jan Tarło herbu Topór, wojewoda lubelski i dziedzic Chełmców. Konsekracja nastąpiła po kolejnych dwudziestu latach, w 1685 r. Fundator zadbał o to, by pamięć o nim nie zaginęła: kartusze z herbem Topór można do dziś oglądać nad łukiem otworu tęczowego, a także na sklepieniu kaplicy św. Mikołaja. Pod kon. XIX i na pocz. XX w. stopniowo wymieniono gont, którym kryte były dachy, na blachę ocynkowaną. W 1925 r. gruntownie restaurowano budowlę i pokrywano malaturą wnętrza, a inicjatorem tych prac był ówczesny proboszcz, ks. Tadeusz Szubstarski. Szereg remontów i konserwacji wykonano w okresie po drugiej wojnie światowej. W latach 70. ubiegłego wieku zbudowano nową konstrukcję chóru muzycznego, którą obłożono drewnem, zachowała się natomiast barokowa balustrada. W 2002 r. powstała jedyna młodsza dobudówka, zakrystia od strony południowej, a trzy lata później wymieniono okna i zmieniono aranżację prezbiterium.

Opis

Murowany z kamienia kościół stoi na szczycie samotnego wzgórza, zwanego Górą Plebańską, w pd. części wsi. Położenie to sprawia, że jest jednym z najbardziej charakterystycznych, z daleka widocznych obiektów w okolicach Kielc, zaś z samego wzgórza roztaczają się piękne widoki na zachodnie pasma Gór Świętokrzyskich. Jest to świątynia orientowana, złożona z trójprzęsłowej nawy i takiegoż prezbiterium, do którego przylegają dwie bliźniacze kaplice, pw. św. Jerzego i św. Mikołaja, kryjące pod posadzką krypty grobowe. Na osi elewacji zachodniej stoi wyniosła wieża, dołem czworokątna, z górną partią na rzucie ośmioboku, przykryta trójkondygnacyjnym hełmem z iglicą. Zwieńczone wspólnym belkowaniem elewacje mają skromną dekorację, ograniczoną do lizen ujmujących ściany prezbiterium i kaplic. Choć świątynię wzniesiono w konwencji wczesnobarokowej, to jednak nawę podparto, na sposób gotycki, oszkarpowaniem. Duże wrażenie robi wnętrze kościoła, a zwłaszcza sklepienia, kolebkowo-krzyżowe i kolebkowe na gurtach, ozdobione sztukatorską dekoracją ramową, o nawiązaniach późnorenesansowych, a także motywami typowo już barokowymi (muszle, uskrzydlone głowy aniołków). Zwracają uwagę dwa barokowe portale ciosowe z drugiej połowy XVII w., a także pochodzące z tego samego okresu elementy wyposażenia, organy i balustrada chóru muzycznego, ozdobiona wizerunkami Chrystusa i dwunastu apostołów. Obraz w ołtarzu głównym, przedstawiający scenę Ukrzyżowania z klęczącą Marią Magdaleną, pochodzi z klasztoru Franciszkanów w Chęcinach. Do zespołu kościelnego należy też teren przykościelny w granicach murowanego ogrodzenia.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu z proboszczem.

oprac. Aleksandra Ziółkowska, 25-11-2015 r.

Rodzaj: kościół

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_ZE.21702, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_ZE.650