Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół filialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego na Obidowej - Zabytek.pl

kościół filialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego na Obidowej


kościół 1757 - 1775 Chabówka

Adres
Chabówka

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. nowotarski, gm. Rabka-Zdrój - obszar wiejski

Jeden z powszechniej rozpoznawalnych polskich kościołów drewnianych.Klejnot krajobrazu polskich ziem górskich.

Popularność zawdzięcza malowniczemu położeniu przy „zakopiance”, w znakomitej ekspozycji. Z Obidowej (właściwie Góry Świętego Krzyża) rozpościera się rozległy widok na wszystkie strony, szczególnie wspaniały na południowy-zachód, ku Babiej Górze. Świątynia, wyróżniająca się urodą, prezentuje wysokie wartości architektoniczne i artystyczne, zapewniające jej znaczące miejsce w kręgu polskich kościołów drewnianych.

Historia

Obecny kościół wzniesiony został w miejscu wcześniejszej kaplicy, wspomnianej na początku XVIII w. Fundatorem był Jan Wielopolski, wojewoda sandomierski, dziedzic dominium rabczańskiego. Budowę rozpoczęto w 1757 (data na belce tęczowej); trwała jeszcze w 1775. Niewykluczone, że pracami kierował Antoni Wacławik. Kościół ten zachował się do naszych czasów niemal w niezmienionej postaci. Kościół był później wielokrotnie odnawiany, jednak bez istotnych zmian. Tylko w trakcie remontu w 1901 (?) przebudowano wieżyczkę na sygnaturkę, nadając jej znaną nam zgrabną i wysmukłą sylwetę. W tymże 1901 kościół ozdobiono nową pseudobarokową polichromią o motywach iluzjonistycznych podziałów architektonicznych z malowidłami figuralnymi w plafonach na stropach; niewykluczone, iż przemalowano wówczas kompozycje starsze. Kilkakrotnie wymieniano - w całości lub częściowo - pokrycie gontowe (m.in. 1930 i 1967). Prace w 1967 objęły także wymianę kamiennej posadzki. W 1975 przekomponowano malowidła ścienne. Józef Furdyna, zachowując dotychczasowe podziały ścian, wypełnił je nowoczesnymi kompozycjami figuralnymi. W 1994 w kościele wybuchł pożar. Uszkodzone zostały dachy, prawy ołtarz boczny a także ołtarz główny, w którym zniszczeniu uległ m.in. obraz Ukrzyżowania w polu środkowym. Inne elementy wystroju w większości uratowano, powstały jednak poważne szkody, nie tylko od ognia, ale i od wody. Pożar kościółka na Obidowej wywołał wstrząs w społeczeństwie. Nigdy dotąd prasa nie zamieściła tak wielu notatek i artykułów na temat zagrożenia drewnianych kościołów. Opinia społeczna w pełni poparła zamiar odbudowy kościółka w niezmienionej postaci. Prace budowlane zakończono w ciągu kilku tygodni, dłużej potrwała konserwacja uszkodzonych dzieł sztuki.

Opis

Program funkcjonalny kościoła i jego architektoniczne rozwiązanie są tradycyjne, choć nie brak cech indywidualnych. Kościół w konstrukcji zrębowej, orientowany, jednonawowy, obejmujący prezbiterium zamknięte trójbocznie i zbliżoną do kwadratu prostokątna nawę. Tradycyjne jest również usytuowanie od północy przybudówki zakrystyjnej przy prezbiterium, z tym, że jest ona dwukondygnacyjna (na pięterku urządzono pomieszczenia mieszkalne), zaś jej ściana wschodnia zblokowana została ze skośną ścianą zamknięcia prezbiterium, co m.in. spowodowało pewną nieregularność owego trójbocznego, „apsydialnego” zamknięcia. Wnętrze nakrywają stropy płaskie, w nawie z niewielkimi zaskrzynieniami. Całość budowli nakrywa wspólny dach o jednej kalenicy, wsparty na jednolitej więźbie, nie nawiązującej jednak do wspomnianych zaskrzynień. Jest to rozwiązanie nie spotykane, jedyne w swoim rodzaju. Poszczególne więzary (bez przesuwnic) o szerokim rozstawie krokwi, posiadają pośrodku słup na kształt storczyka, z usztywnieniem jętkami i zastrzałami. Usztywnienie wzdłużne całego ustroju zapewniała jedna tylko wisząca płatew, stąd umacniały je prymitywne i nieregularnie przybite do krokwi wiatrownice, być może wtórne. Oddzielna konstrukcja wysokiej wieżyczki na sygnaturkę wbudowana została pomiędzy więzary. Na zewnątrz kościół otaczają częściowo soboty, rozmieszczone odpowiednio do rozwiązania zadaszenia budowli. Od wschodu przy prezbiterium wbudowana została otwarta kaplica z barokowo - ludowymi rzeźbami grupy Ukrzyżowania. Wyposażenie jest stosunkowo skromne. W półkoliście wykrojonej tęczy umieszczona została rzeźba Chrystusa na krzyżu. Ołtarz główny i dwa boczne są późnobarokowe, z czasu budowy kościoła, o skromnych retabulach architektonicznych. Na południowej ścianie nawy zawieszono ponadto wczesnobarokowe retabulum ołtarzowe z manierystyczną snycerką - pochodzące z XVII w. Ambona, chór muzyczny (na którym kartusz z datą 1775) i ławy dopełniają reszty.

Obiekt dostępny przy okazji nabożeństw. Dni powszednie: 7.00, 18.00 (17.00 czas zimowy); dni powszednie w maju: 18.00 i październiku: 17.00; pierwsze piątki miesiąca: 18.00 (czas zimowy: 17.00); niedziela: 8.00, 10:00, 17.00. Czynny latem w ramach Szlaku Architektury Drewnianej.

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20.03.2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.213187, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.373107