To jeden z przykładów skromnego budownictwa sakralnego tego regionu. Kaplica także o wartościach artystycznych, o dobrych proporcjach, ze starannie wykonanym detalem, w tym kamieniarskim.

Historia

Pierwsza kaplica Św. Floriana w Bystrzycy Kłodzkiej zbudowana w 1646 r., prawdopodobnie jako fundacja tutejszego łaziebnika i właściciela folwarku. Po kolejnym, wielkim pożarze Bystrzycy Kłodzkiej w 1703 r. kult Św. Floriana intensywniej podjęty przez tutejsze mieszczaństwo. W jego święto organizowane uroczyste procesje. Ponadto z fundacji bystrzyckich mieszczan wzniesiona w latach 1725-1726 obecna kaplica Św. Floriana przypominająca ze względu na układ przestrzenny mały, bezwieżowy kościół wiejski. Utrzymana w stylu baroku, z elementami baroku wczesnego (półkoliste zamknięcie prezbiterium, podział ramowy) i baroku dojrzałego (wykrój szczytu, wysoko umieszczone otwory o łuku odcinkowym, formy bocznego portalu, sposób kształtowania sklepienia nawy). Sklepienie nawy ozdobione plafonem z freskiem przedstawiającym Św. Floriana gaszącego pożar Bystrzycy Kłodzkiej. Kaplica uszkodzona w 1823 r. w wyniku pożaru. W bliżej nie znanym okresie, ale zapewne w XIX w. rozbudowana o kruchtę przed fasadą i o bardzo prostą formalnie zakrystię. Remontowana w XIX i XX w. Zapewne na przełomie XIX i XX stulecia wykonana dekoracyjna polichromia sklepień i łuku tęczowego, zrealizowana w stylu historyzmu, m.in. z elementami neobaroku i neorokoka. Po 1945 r. polichromia ta zlikwidowana. W 1976 r. przeprowadzony remont kaplicy, w tym jej elewacji. Pokrycie dachowe wymienione na blachę. W trakcie tych prac zmieniony rysunek hełmu sygnaturki a pierwotnie trójpołaciowy dach prezbiterium przekształcony w półstożkowy. W 1 poł. XVIII w. przed frontem kaplicy zbudowany dom jej strażnika i jednocześnie pustelnika. Zamieszkiwany przez zakonników-tercjarzy, inwalidów wojennych lub osoby świeckie z różnych środowisk, utrzymujące się z legatów i datków. Dom ten zachowany jeszcze w końcu XIX w. Na przełomie XIX i XX w. stromy stok przed frontem kaplicy urządzony jako Park Miejski z promenadami widokowymi zorientowanymi ku miastu.

Opis

Orientowana kaplica Św. Floriana wzniesiona na skraju płaskowyżu na wschód o Bystrzycy Kłodzkiej, nad stromym stokiem opadającym ku dolinie Nysy Kłodzkiej. W związku z tym kaplica wyeksponowana przestrzennie w widoku od strony miasta. Murowana, tynkowana. Węższe prezbiterium na planie półkola i nawa na rzucie prostokąta nakryte wspólnym dachem z sygnaturką. Sygnaturka sześcioboczna, drewniana. Jej latarnia ażurowa, złożona z prostych słupów pod spłaszczonym, cebulastym hełmem. Fasada kaplicy jednoosiowa z podziałem ramowym (ze skrajnymi parami lizen), zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym. Nad gzymsem rozczłonkowany szczyt wolutowy z półkolistym naczółkiem i bocznymi spływami wolutowymi ujętymi profilowaną listwą. Elewacje prezbiterium i nawy rozczłonkowane jednolitym podziałem ramowym i zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym. Przeprute oknami o łuku odcinkowym w tynkowych obramieniach listwowych. W pd., bocznej elewacji uszakowy, kamienny portal z guttami. Kruchta zachodnia prostokątna jednokondygnacjowa zwieńczona profilowanym, rozbudowanym gzymsem koronującym. Prezbiterium nakryte sklepieniem konchowym z lunetami, a nawa — kolebkowym z dwiema lunetami. Centrum tego sklepienia ozdobione plafonem z przedstawieniem Św. Floriana gaszącego pożar Bystrzycy Kłodzkiej. Dawne, barokowe wyposażenie kaplicy obecnie z niej usunięte w dużej części wykonane przez Michaela Klahra starszego. To: niearchitektoniczny ołtarz główny z glorią oraz z dwiema bramkami, ołtarz boczny z kopią obrazu Matki Bożej Różańcowej z Brna (1732), z figurami św. Augustyna i Wojciecha oraz umieszczone na konsolach figury świętych: Katarzyny, Barbary, Jana Nepomucena, Jana Chrzciciela oraz Archanioła Michała i Rafaela. Drugi ołtarz boczny Matki Boskiej Bolesnej wykonany m.in. przez Michaela Ignatza Klahra (1782). Przed kaplicą ustawiona kolumna maryjna (1781) z barokowo-rokokowym cokołem i figurą Immaculaty zapewne autorstwa Michaela Ignatza Klahra oraz — krucyfiks z 1896 r.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 04-12-2015 r.