ukraińskim stylu narodowym. Jedyna zachowana z grupy kilku bliźniaczych cerkwi trójkopułowych na terenie woj. podkarpackiego.

Historia

Cerkiew zbudowana została w latach 1901-1902 na miejscu wcześniejszej z XVII w. jako cerkiew filialna parafii w Michniowcu. W 1927 r. wykonano nowy ikonostas. W 1939 r. wzniesiono obok cerkwi murowaną dzwonnicę bramną. W 1951 r. wysiedlono dawnych mieszkańców wywożąc ich na teren USRR i zasiedlono wieś ludnością z Krystynopola. Podjęto wówczas próbę adaptacji cerkwi na kościół, jednak spotkało się to z zakazem władz komunistycznych. Od 1951 r. pozostawała bez opieki, co było przyczyną powolnego procesu dewastacji i kradzieży elementów wyposażenia. W 1962 r. pozostałości wyposażenia przewieziono do Muzeum-Zamku w Łańcucie. Od 1985 r. cerkiew znajduje się pod opieką Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddział w Michniowcu. W 1993 r. przeprowadzono remont dzwonnicy, a w 1994 r. remont zabezpieczający kopuły nad prezbiterium.

Opis

Cerkiew usytuowana w centrum wsi, w dolince potoku Bystry, wśród nielicznej zabudowy mieszkalnej, na terenie wydzielonym współczesnym ogrodzeniem z dyli drewnianych, orientowana. Obok niej, od strony południowej, znajduje się dzwonnica parawanowa, murowana z cegły.

Cerkiew wzniesiona została na planie krzyża greckiego o skróconych ramionach, tworzących boczne przestrzenie nawy. Zestawiona jest z prezbiterium, nawy i babińca na rzutach kwadratów oraz prostokątnych aneksów dostawionych do nawy na całej jej długości. Prezbiterium i aneksy zamknięte są trójbocznie. Po obu stronach prezbiterium - od południa i północy - znajdują się niewielkie zakrystie na rzucie zbliżonym do kwadratu.

Jest to budynek trójdzielny, trójkopułowy, o zharmonizowanej, addycyjnej bryle zestawionej z prostopadłościanów przechodzących w graniastosłupy zwieńczone ostrosłupami, z dominantą trzech kopuł na wysokich ośmiobocznych tamburach, z których środkowy jest nieco wyższy od pozostałych. Tambury wyrastają z dachów siodłowych, opadających nad prezbiterium i aneksami nawy pięcioma połaciami, a nad babińcem - trzema. Zadaszenie nad aneksami nawy powtarza formę kopuł, co stwarza iluzję pięciokopułowości cerkwi. Kopuły oraz dachy nad aneksami nawy zwieńczone są ślepymi latarniami z hełmami i krzyżami na gałce i półksiężycu. Elementy pionowe równoważą gzymsy wieńczące i wydatne dachy okapowe (opasanie) obiegające całą świątynię. Dach okapowy nad wejściem od zachodu przełamuje się w formie trójkątnego szczytu, akcentując w ten sposób główne wejście do cerkwi.

Cerkiew drewniana, wzniesiona w konstrukcji zrębowej, posadowiona jest na niskiej podmurówce z kamienia łamanego spojonego zaprawą wapienną. Ściany w dolnej części są zwęgłowane na obłap z krótkimi ostatkami. Od szóstego do dziewiątego wieńca ostatki są wydatne, tworząc szablonowo wycięte, profilowane rysie podtrzymujące płatwie obiegającego całą cerkiew dachu okapowego. Powyżej dachu okapowego ściany zostały zwęgłowane na jaskółczy ogon, bez ostatków. Wszystkie dachy są kryte blachą (pierwotnie częściowo gontem, którego pozostałości widoczne są w dachu okapowym). Powyżej opasania wszystkie ściany są szalowane pionowo z listwowaniem. Poniżej gzymsu wieńczącego cerkiew obiega wycinany fryz arkadkowy. Otwory okienne w prezbiterium, aneksach nawy i tamburach kopuł prostokątne, zamknięte półkoliście, w babińcu zdwojone. Otwory wejściowe prostokątne.

Wnętrze jest zasadniczo jednoprzestrzenne, z prezbiterium wydzielonym niearchitektoniczną ścianką ikonostasową. Nad prezbiterium, nawą i babińcem zastosowano ośmioboczne kopuły zrębowe na pendentywach. Nawa, aneksy nawy i babiniec wyodrębnione są w przestrzeni wnętrza jedynie arkadami o łukach odcinkowych. W aneksach nawy założono sufity płaskie z szerokimi fasetami, a w zakrystiach stropy płaskie. Zwęgłowania w nawie oszalowane zostały deskami w formie pilastrów. Chór muzyczny o prostym parapecie, z balustradą z wycinanych ażurowo desek, nadwieszony na rysiach, obiega babiniec, nawę oraz zachodnie ściany aneksów nawy. Obiekt jest niemal całkowicie pozbawiony wyposażenia.

Obiekt dostępny dla zwiedzających, możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie, 02.07.2014 r.