W jego wnętrzu zastosowano konstrukcję żelbetową, co było wówczas w Bydgoszczy nowością.

Historia

Neobarokowy kościół zaprojektowany przez Oskara Hossfelda dla niemieckich katolików wznoszono w latach 1910-1913. Prace budowlane, prowadzone pod nadzorem Otto Mandtke przez firmę budowlaną Emila Heidemanna, sfinansowane zostały dzięki funduszom rządowym. Pokryły one 95% kosztów przedsięwzięcia. Polichromię we wnętrzu wykonał malarz Ernest Fey z Berlina. Rzeźbiarz Schreiner z Ratyzbony był twórcą postaci śś. Piotra i Pawła w głównym portalu. Pozostałe figury na elewacjach są dziełem Meyera i Webera z Wilmersdorf. Autorem prac rzeźbiarskich we wnętrzu był Franke Vauschutz z Charlottenburga. Gmach konsekrował 19 czerwca 1913 roku sufragan gnieźnieński ksiądz biskup W. Kloske. Początkowo świątynia była kościołem pomocniczym w obrębie parafii farnej. Do 1920 roku służyła duszpasterstwu katolików niemieckich, a następnie duszpasterstwu katolików polskich i niemieckich (nabożeństwa niemieckie zlikwidowano 17 lutego 1924 roku). W 1924 roku kardynał Edmund Dalbor wydał dekret o powstaniu w Bydgoszczy pięciu nowych parafii, w tym parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa. Od 1925 roku jej proboszczem był ksiądz kanonik Kazimierz Stepczyński - zamordowany przez Niemców w 1939 roku. Kościół nie ucierpiał w czasie wojny. W latach 1982-1988 odnowiono wnętrze kościoła, a w 2002 roku przeprowadzono na zewnątrz świątyni prace remontowo-konserwatorskie.

Opis

Dominujący nad placem Piastowskim neobarokowy kościół, ustawiony jest w osi północ-południe (z dwuprzęsłowym prezbiterium od strony północnej). Założoną na planie krzyża łacińskiego świątynię o układzie bazylikowym, zamyka poligonalna absyda. Od strony wsch. nad korpusem dominuje wysoka, trzykondygnacyjna wieża zegarowa, zwieńczona dzwonowatym hełmem z latarnią. Elewacja frontowa południowa, podzielona pilastrami z kompozytowymi kapitelami, zwieńczona jest wydatnym wklęsło-wypukłym szczytem. Portal wejścia głównego ujmują kolumny jońskie, ponad którymi belkowanie zwieńczone odcinkami wolutowych gzymsów z pełnoplastycznymi rzeźbami śś. Piotra i Pawła. Pomiędzy przerwanym naczółkiem umieszczono okazały kartusz z inskrypcją: „Laudate Dominum omnes gentes./Laudate eum omnes populi”. Po obu stronach portalu głównego mniejsze wejścia. Drugą kondygnację zdobią trzy otwory okienne zamknięte łukiem dzwonowatym, nad środkowym oknem umieszczony jest kartusz. Elewację zamyka dekoracyjny szczyt z płaskorzeźbionym Okiem Opatrzności adorowanym przez putta, poniżej inskrypcja: „Oculi mei crunt aperti, et oures meac cree me od orationem ciuf, gui in loco isto oraverit”. Całość wieńczy krzyż z promieniami (w typie monstrancji). Trójbocznie zamknięte prezbiterium flankują dwie niskie wieże zwieńczone baniastymi hełmami z latarniami. Górują one nad aneksami prezbiterialnymi dostępnymi przez dekoracyjne portale. W zewnętrznych ścianach naw bocznych prostokątne okna, w nawie głównej eliptyczne. W zamknięciu transeptu od strony wsch. i zach. wejścia boczne do kościoła ujęte w dekoracyjne portale. Trójnawowe wnętrze oddziela od prezbiterium spłaszczony łuk tęczowy. Wnętrze przekrywa sklepienie kolebkowe. Nad skrzyżowaniem naw umieszczona jest kopuła pozorna, ozdobiona iluzjonistyczną polichromią z wizerunkami 12 apostołów. Wyposażenie świątyni jest neobarokowe.

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

Oprac.  Agnieszka Wysocka, Pracownia Dokumentacji, Popularyzacji Zabytków i Dziedzictwa Narodowego, Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, 08.11.2014 r.

Bibliografia

• Kuberska I., Architektura sakralna Bydgoszczy w okresie historyzmu, „Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu”, nr 3, 1998, s. 61-82.
• Wojdak E., Postępowe idee protestanckiej architektury sakralnej w bydgoskim budownictwie kościelnym ostatniej ćwierci XIX wieku, „Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu” nr 17, 2013, s. 18-33.