Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

pałac - Zabytek.pl

Adres
Budziszewko, 56

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. obornicki, gm. Rogoźno - obszar wiejski

Zespół pałacowo-parkowy w Budziszewku był pierwotnie XIX-wieczną rezydencją ziemiańską, wzniesioną przez rodzinę Łubieńskich związaną przyjaźnią z Adamem Mickiewiczem.

W drugiej poł. XIX w. majątek przeszedł w ręce niemieckiej rodziny von Treskow, a następnie uległ parcelacji na rzecz kolonistów niemieckich i przekształceniu swej funkcji, co pozostaje widoczne do chwili obecnej w miejscowym krajobrazie kulturowym.

Historia

Miejscowość Budziszewko po raz pierwszy wzmiankowana została w 1365 roku jako Budziszewo. Na mocy nadania Kazimierza Wielkiego stała się własnością sędziego poznańskiego Przecława Margonińskiego z rodu Grzymałów. Od nazwy wsi nowi właściciele przyjęli nazwisko Budziszewskich. W XVIII w. właścicielami wsi byli Tomiccy. W 1755 r. miecznik poznański Władysław Tomicki wzniósł w Budziszewku własnym nakładem do dziś istniejący drewniany kościół pw. św. Jakuba. W XIX w. właścicielami tutejszego majątku była rodzina Łubieńskich, która na pocz. XIX w. wzniosła obecny klasycystyczny pałac. W 2 poł. XIX w. został on przebudowany. W 1831 r. Józef i Konstancja Łubieńscy gościli w pałacu Adama Mickiewicza. Następca Józefa, Franciszek Łubieński, popadłszy w długi zmuszony był sprzedać majątek Budziszewko niemieckiej rodzinie von Treskov, kumulującej w swoich rękach rozległe obszary dawnej polskiej własności prywatnej, królewskiej i kościelnej w Wielkopolsce. W wyniku przeprowadzonej przed wybuchem I wojny światowej przez ówczesne niemieckie władze zaborcze parcelacji, związanej z promowaniem osadnictwa niemieckiego na wykupionych lub przejętych na drodze kasaty ziemiach polskich, majątek Budziszewko wielkości kilku tysięcy hektarów wraz z wsią został rozdzielony. Poskutkowało to zmianą użytkowania przestrzeni w bezpośrednim sąsiedztwie rezydencji: teren podjazdu i części parku przed pałacem przekształcony został na działkę osadniczą dla kolonisty niemieckiego, natomiast północna część parku, obejmująca około jedną trzecią jego całkowitej powierzchni, została wydzielona i przekazana gminie ewangelickiej pod budowę pastorówki (obecnie użytkowanej jako plebania kościoła pw. św. Jakuba). Już w 1878 r. von Treskov usiłował przejąć rzymsko-katolicki kościół pw. św. Jakuba na potrzeby niemieckich protestantów, jednak na mocy wyroku sądowego kościół został zwrócony katolikom. Wówczas von Treskov zaadaptował część pomieszczeń pałacowych na kaplicę ewangelicką, realizując w ten sposób potrzeby religijne miejscowych niemieckich osadników. Nastąpiło to na drodze wyburzenia ścian pomieszczeń pierwszego piętra (m.in. salonu), zaadaptowania pomieszczeń parteru na mieszkanie dla kościelnego oraz wzniesienia przy pałacu dzwonnicy wyposażonej w trzy dzwony. Po 1919 r. część niemieckich kolonistów porzuciła nabyte wcześniej gospodarstwa i przeniosła się do Niemiec. W 1933 r. pałac został przystosowany na potrzeby nowoutworzonej miejscowej szkoły podstawowej. Natomiast pastorówka wraz z przynależnymi jej gruntami zaadoptowana została jako plebania kościoła rzymsko-katolickiego. W 1968 r. park rozdzielony został siatką metalową na część publiczną (wiejską), na terenie której znajduje się plebania oraz szkolną - pełniącą funkcje rekreacyjno-sportowe dla wzniesionej w latach 60-tych XX w. miejscowej podstawowej Szkoły Tysiąclecia.

W 1994 r. przeprowadzono remont generalny pałacu polegający na wymianie konstrukcji dachu oraz stropów. W 2000 r. wymieniona została stolarka okienna, rok później przeprowadzono m. in. prace tynkarskie na elewacjach budynku oraz wzniesiono jednobiegowe schody główne prowadzące do pałacu, w 2003 r. naprawiono dach.

Opis

Wieś Budziszewko położona jest w odległości ok. 2,5 km na wsch. od drogi łączącej Murowaną Goślinę z Rogoźnem. Zespół pałacowo-parkowy położony jest w zach. części wsi. Jego zach. granicę wyznacza nieutwardzona droga prowadząca do cmentarza parafialnego usytuowanego na pd. od rezydencji. Klasycystyczny pałac usytuowany jest we wsch. części pozostałości założenia. Na pn. od niego w części parku użytkowanej jako publiczna wznosi się budynek d. pastorówki, ob. użytkowanej jako plebania. Na południe od pałacu położona jest nowa szkoła podstawowa, wzniesiona w latach 60-tych XX wieku. Część parku rozciągająca się na zachód od pałacu i budynku szkoły użytkowana jest jako szkolna przestrzeń rekreacyjno-sportowa.

Pałac usytuowany jest fasadą główną na wschód. Wzniesiony został z cegły na podmurówce kamiennej na planie wydłużonego prostokąta jako budynek dwukondygnacyjny, podpiwniczony, z parterowymi dobudówkami w elewacjach bocznych. Czterospadowy dach kryty jest częściowo łupkiem, częściowo eternitem. Fasada jest 11-osiowa, pięć środkowych osi rozdzielonych jest pilastrami. Parter został oddzielony od piętra wydatnym gzymsem kordonowym. Wnętrza rozmieszczone zostały w układzie dwutraktowym. W danym salonie na piętrze mieści się kaplica kryta pseudokolebkowym sklepieniem. Na pn. od pałacu umiejscowiona jest piętrowa oficyna.

Park pałacowy z zachowanymi egzemplarzami drzew pomnikowych oraz reliktami alei w jego części zachodniej rozciąga się na pn. zach. i pd. od pałacu.

Obiekt dostępny do zwiedzania z zewnątrz.

Oprac. Tomasz Łuczak, 16-11-2015 r.

Rodzaj: pałac

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.162999, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.159776