Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki filialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki filialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny


kościół 1725 - 1726 Brzezinki

Adres
Brzezinki, 30A

Lokalizacja
woj. opolskie, pow. kluczborski, gm. Wołczyn - obszar wiejski

Wzniesiony ok.połowy XVI w.kościół jest jedną z najstarszych drewnianych budowli w województwie.

Wyróżnia go bogata dekoracja malarska wnętrza, która wraz z rozbudowanymi, typowymi dla kościołów protestanckich emporami tworzy barwne wnętrze o licznych podziałach.

Historia

Kościół został wzniesiony przez ewangelików ok. 1550 r., na miejscu poprzedniego i rozbudowany w 1693 roku. Według niektórych autorów - wieżę dobudowano w 1725 r. Geometryczna polichromia na stropie nad prezbiterium powstała w 1693 r., dekoracja z motywami roślinnymi na pozostałej powierzchni w 1776 roku. Sygnowanym autorem wystroju malarskiego był Michał Glomb, organista i malarz - amator. Bramy w ogrodzeniu otaczającym teren kościoła zostały wykonane przez Michała Bieńka (Bienaka) z Nagodowic: zachodnia w 1753 r., wschodnia, dwuprzejazdowa, w 1754 roku. Kopia większej z bram znajduje się przy wejściu do Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu - Bierkowicach. Do 1945 r. kościół pełnił funkcję świątyni ewangelickiej, obecnie rzymsko - katolicki, filialny w parafii pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Wołczynie. W 1994 r. kościół padł ofiarą kradzieży, podczas której zaginęły rzeźby z gotyckiego tryptyku (1400-1420), obecnie zastąpione replikami. Kościół był wielokrotnie remontowany, m.in. w 2001 roku.

Opis

Kościół położony jest przy głównej drodze biegnącej przez Brzezinki, bliżej południowego krańca wsi. Jest orientowany, usytuowany na niewielkim wzniesieniu. Przy kościele i dalej, w kierunku południowo - wschodnim, rozpościera się porośnięty starodrzewiem cmentarz. Teren okala drewniane, XVIII - wieczne ogrodzenie z zadaszonymi bramami. Późnogotycki kościół posiada nietypowy plan, złożony z krótkiego, trójbocznie zamkniętego prezbiterium oraz dwusegmentowej nawy, której wschodnia część ma kształt zbliżony do kwadratu a część zachodnia jest krótka i znacznie od niej szersza. Dodatkowo rzut kościoła wzbogacają przylegające do siebie prostokątne zakrystia i pomieszczenie utworzone przez zabudowanie części podcieni (d. salka katechetyczna) wzdłuż północnych ścian kościoła oraz zachodnia kruchta na osi nawy i druga kruchta po stronie południowej, przy węższej części nawy. Bryła jest odzwierciedleniem oryginalnego planu i składa się z elementów o wysokości narastającej w kierunku zachodnim - od niskiego prezbiterium, przez dwie części nawy, po smukłą wieżyczkę przy zachodniej krawędzi dachu, z przylegającymi kruchtami i zakrystią. Dachy nad kościołem są siodłowe, o trzech kalenicach i przedłużonych połaciach północnych, sięgających nad zakrystię i pomieszczenie obok niej. Kruchty kryte są dachami siodłowymi, z zadaszeniem w szczytach, nad wieżą znajduje się wysoki daszek namiotowy. Kościół został wzniesiony w konstrukcji zrębowej, na kamiennych fundamentach. Wieża posiada konstrukcję słupową, mającą podstawę w szerszej części nawy. Dachy i ściany kościoła, za wyjątkiem zachodniej kruchty, pokryte są gontem. Ściany wieży, szczyty nad zachodnią częścią nawy oraz w kruchtach szalowane są deskami w układzie prostym oraz ukośnym. Wnętrze nakrywa strop płaski. Otwór tęczowy jest prostokątny, na prostej belce tęczowej znajduje się data „1693” i krucyfiks gotycki, datowany na 1 poł. XV w. Chór o pełnej, drewnianej balustradzie wsparty jest na słupach z krótkimi mieczami i przedłużony w kierunku wschodnim obszernymi emporami, zakończonymi u dołu profilowanymi listwami. Empory, biegnące wzdłuż północnych ścian kościoła (zarówno nawy, jak i prezbiterium) oraz przy południowej ścianie nawy, dostępne są w trzech miejscach dwubiegowymi schodami. Zróżnicowana szerokość empor zaciera we wnętrzu różnice w szerokości nawy, dając wrażenie jednorodności. Elementem wyróżniającym kościół jest bogata dekoracja malarska wnętrza. Na stropie nad prezbiterium są to malowane kasetony z cyrklowymi rozetami i festonami. Stropy ponad nawą i zakrystią, belka tęczowa oraz wszystkie ściany pokryte są dekoracją o motywach roślinnych. Na jednej z belek z chóru znajduje się malowany kartusz z napisem „Michael Glomb Organist” i data „6 Junji 1776”. Drzwi do zakrystii pokryte są polichromią imitującą krzyżowe okucia z lilijkami w wewnętrznych polach, empory - imitacją marmoryzacji. Wystroju wnętrza dopełniają sprzęty kościelne: późnoklasycystyczne (ambona z malowanymi postaciami ewangelistów z 1 poł. XVII w.), barokowe (architektoniczny, kolumnowy ołtarz główny) oraz ludowe (skrzynia, ławy) itp. Z tryptyku pochodzącego z 1 ćwierci XV w. zachowała się obudowa, wypełniona kopiami skradzionych rzeźb. Odlany w 1819 r. dzwon pochodzi z pracowni Jerzego Beniamina Kriegera we Wrocławiu.

Zabytek dostępny. Zwiedzanie wnętrz po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Ewa Kalbarczyk-Klak, OT NID w Opolu, 21.10.2014 r.

 

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_16_BK.21508, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_16_BK.14673