Historia

Istniejący, dawny kościół ewangelicki wzniesiony został w latach 1736-41 lub 1737-51 wg planów wrocławskiego architekta Johanna Blasiusa Peintnera, wykonanych w 1732 roku. Budowla zastąpiła wcześniejszą świątynię, będącą w 1731 r. w stanie bliskim ruiny. Parafia ewangelicka istniała w Brzezińce od 1538 r. Wcześniej kościół i dobra parafialne wzmiankowano po raz pierwszy w 1292 roku.

Nowo wzniesiona światynia była prezentem ślubnym ofiarowanym przez hrabiego Baltazara von Promnitz swej żonie Annie Zofii z domu von Erbach, primo voto von Malzan, siostrzenicy i spadkobierczyni właściceli majatku ziemskiego w Brzezińce braci Karola Krystiana i Joachima Wacława von Kospothów. Ostatni z nich założył w 1736 r. fundację na rzecz budowy kościoła.

Pierwotnie bryłę nowej budowli wieńczyła murowana, dwukondygnacyjna wieża z cebulastym hełmem, którą prawdopodobnie zastąpiono w l. 1816-18 obecnie istniejącą, niższą wieżą drewnianą. Wówczas też zapewne wnętrze świątyni przekryto drewnianym stropem, w miejsce wcześniejszego sklepienia.

Po 1945 r. świątynię rekatolicyzowano, obecnie jest kościołem filialnym parafii pw. MB Nieustającej Pomocy w Boguszycach. Kościół remontowano w l. 1970-74 (naprawa stropów, więźby dachowej, empor, zastąpienie gontowego pokrycia dachów blaszanymi) i w l. 1983-88 (m.in. wymiana drewnianego stropu na nowy, usunięcie empor bocznych, wymiana posadzki).

Opis

Kościół usytuowany na skraju wsi, na wschód od zespołu pałacowego, otoczony terenem cmentarza wydzielonego murem, którego pierwotny przebieg powtarzał zarys rzutu świątyni.

Kościół barokowy, orientowany, murowany, tynkowany, z umieszczoną pośrodku drewnianą, II-kondygnacyjną wieżą zwieńczoną hełmem z latarnią. Założony na planie centralnym w formie czteroliścia przenikającego się z kwadratem. Środkowa partia wnętrza wydzielona czterema, opilastrowanymi filarami, między którymi rozpięte były obiegające wnętrze, drewniane empory (obecnie zachowana empora zachodnia pełniąca rolę chóru muzycznego). Wieża w konstrukcji szkieletowej, oszalowana, dwukondygnacyjna, kwadratowa u szerszej i niskiej nasady, wyżej węższa, ośmiokątna. Dachy dwuspadowe i namiotowe.

Wnętrze świątyni przekryte stropem, doświetlone dwoma kondygnacjami okien, owalnymi w kondygnacji dolnej, większymi i zamkniętymi półkoliście w kondygnacji górnej, w tynkowych opaskach. Z dawnego wyposażenia zachowany barokowy ołtarz główny z 1742 r. (do ok. 1945 r. z amboną ołtarzową), jedna z empor oraz figuralne płyty nagrobne z piaskowca Hansa von Strachwitza (†1591), Heleny von Kotulinsky (†1626) i Urszuli von Gelhorn (†1690).

Zabytek dostępny.

Oprac. Beata Sebzda, OT NID we Wrocławiu, 17.10.2017 r.