Historia

Kościół został wzniesiony ok. 1300 r., przypuszczalnie nieco później dobudowano do niego wieżę, lokując ją od północy przy wschodnim narożniku. Wzmiankowany po raz pierwszy w 1303 r. jako filia parafii w Letninie, w 1490 r. par., od lat 30. XVI w. ewangelicki, pod patronatem Fundacji Mariackiej w Szczecinie. Na pocz. XVII w. nastąpiła zmiana formy okien na zamknięte łukiem pełnym, powstały również manierystyczne polichromie ścienne i późnorenesansowe wyposażenie. W 1697 r. przekryto wnętrza drewnianym pseudosklepieniem, wykonanym według inskrypcji przez Michaela Pahla z Brzeska, określanego jako „młynarczyka”. W 1808 r. spłonęła wieża, której pozostałości rozebrano. W latach 1814-1817 zbudowano wolno stojącą dzwonnicę według projektu architekta Karla Friedricha Schinkla. W 1870 r. kościół restaurowano w formach neogotyckich, m.in. przekształcając okna, usuwając część starszego wyposażenia, wykonując nowe neogotyckie empory, organy i ławki. W lutym 1945 r., w wyniku działań wojennych, doszło do uszkodzenia zachodniego szczytu oraz zniszczenia dwóch ostatnich przęseł pseudosklepienia wraz z emporą zachodnią i organami. W 1945 r. kościół poświęcono jako rzym.-kat., od 1951 r. funkcjonuje jako parafialny. W latach 1953-1955 rekonstruowano szczyt zachodni i wykonano nowe pokrycie dachu. W 1962 r. remontowano wieżę, następnie konserwowano wyposażenie i pseudosklepienia. W 1969 r. wymieniono pokrycie dachu z dachówki na blachę, w 1971 r. zbudowano nową emporę zachodnią. W latach 80. XX w. zrekonstruowano dwa przęsła stropu od zachodu. Od 1992 r. kościół jest Sanktuarium Maryjnym. Od 2011 r. konserwowano pseudosklepienia.

Opis

Kościół usytuowany w południowej części wsi, na nawisu, w obrębie cmentarza przykościelnego otoczonego kamiennym murem, orientowany. Wczesnogotycki, salowy, z wolno stojącą dzwonnicą od północy przy wschodnim narożniku, niewielką kruchtą od zachodu i współczesną zakrystią od południa. Nad korpusem nawowymi i kruchtą dachy dwuspadowe, dach korpusu zwieńczony sygnaturką o ostrosłupowym hełmie. Kościół murowany z niezbyt starannie obrobionej kostki granitowej łączonej dużą ilością zaprawy, wewnątrz przekryty drewnianym pseudosklepieniem. Dachy kryte blachą. Elewacje z wysokim cokołem, częściowo otynkowane, z imitacją regularnych spoin. Otwory okienne zamknięte łukiem pełnym, ujęte tynkowymi opaskami. W ścianie północnej gotycki ostrołukowy portal z kostki granitowej o dwuuskokowch ościeżach. Na osi elewacji wschodniej zamurowany ostrołukowy otwór d. wejścia z 1. poł. XIX wieku. Kruchta zachodnia z wejściem od północy, przepruta dużymi otworami zamkniętymi łukiem pełnym. Szczyty otynkowane z narożnymi ceglanymi sterczynami, zdobione wysmukłymi, tynkowymi blendami zamkniętymi półkoliście, w szczycie wschodnim rozmieszczonymi w dwóch kondygnacjach. Wnętrze nakryte barokowym, polichromowanym pozornym sklepieniem krzyżowo-żebrowym, wykonanym w 1697 r. przez Michaela Pahla z Brzeska. Sklepienie typu stalaktytowego, o układzie sugerującym podział wnętrza na dwie nawy, dziesięcioprzęsłowe, zdobione płaskorzeźbionymi liśćmi akantu i szyszkami rozmieszczonymi w zwornikach oraz pod wspornikami w zakończeniu spływów żeber na osi nawy i przy ścianach. Po bokach belki tęczowej wsporniki w kształcie półpostaci męskich z kartuszami. Wysklepki zdobione polichromią figuralną z przedstawieniem chórów anielskich. Przy ścianie zachodniej drewniana empora z czasów powojennej odbudowy. Zachowane bogate wyposażenie i wystrój wnętrza: ołtarz późnogotycki z figurą Marii z pocz. XVI w., w 1613 r. przekształcony w duchu manierystycznym, z polichromiami i malowidłami autorstwa malarza Michaela Haentza z Choszczna, ambona manierystyczna z 1612 r., sygnowana „MH” (być może Michael Haentz), siedem barokowych obrazów emblematycznych z końca XVII w., ob. na przedpiersiu empory wraz z tablicą fundacyjną stropu, płyta nagrobna Gottlieba Beniamina Mollaza z 1767 r., barokowy świecznik korpusowy z 1695 roku.

Dostęp do zabytku ograniczony. Możliwość zwiedzania wnętrza za zgodą proboszcza.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 25.06.2014 r.