Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Park Chrobrego - Zabytek.pl

Park Chrobrego


ogród 1866 r. Brzeg

Adres
Brzeg

Lokalizacja
woj. opolskie, pow. brzeski, gm. Brzeg

Reprezentatywny przykład zespołu parków miejskich założonych w XIX w.na terenie dawnych fortyfikacji.

Historia

Brzeg, jako średniowieczne miasto posiadał system obronny oparty na murach. Pod koniec XVI w., wraz z rozwojem technik wojennych, system ten nie był w stanie zapewnić bezpieczeństwa miastu. W związku z tym rozpoczęto budowę brzeskich fortyfikacji bastionowych. Kolejne rozbudowy trwały do końca XVIII w. Wówczas Brzeg miał jedne z najsilniejszych fortyfikacji w Prusach. Zespół fortyfikacji w Brzegu rozpoczęto likwidować w 1807 r. po zdobyciu miasta przez wojska napoleońskie.

Zakładanie zespołu plantów w Brzegu rozpoczęto po roku 1812, kiedy teren dawnej twierdzy przejęło na własność miasto. W latach 20. XIX w. wzdłuż korony wału o charakterystycznym zygzakowanym przebiegu poprowadzono promenadę obsadzoną dwoma rzędami lip i zaaranżowano fragmenty terenu w wewnętrznych narożnikach.

W II poł. XIX w. powstały plany zagospodarowania Parku Nadodrzańskiego (d. Oder-Promenade) i Parku Centralnego (d. Park Bergel) jednak ich realizacja rozpoczęła się w latach 60. XIX w.

W latach 60. XIX w. na obszarze Parku Chrobrego (d. Park Fosa), w części północnej poszerzono fosę tworząc staw. Z tego okresu pochodzi pergola, mostek w środkowej części oraz alejki na skarpach i wzdłuż cieku wodnego. Na przełomie lat 40. i 50. XX w. wybudowano amfiteatr.

W latach 70. XIX w. przystąpiono do zagospodarowania części południowej fortyfikacji - Parku Centralnego (d. Parku Bergel). Na krańcach fosy w tej części utworzono dwa stawy. Na stawie od wschodniej strony utworzono wyspę, na stawie od strony zachodniej zaprojektowano fontannę i kaskadę. Obszar powiększono poza linię dawnych umocnień. Na przyłączonym terenie wprowadzono alejki w układzie obwodnicowym i geometrycznym.

Całość uzupełniono nasadzeniami drzew i krzewów tworząc kompozycję krajobrazową. W centralnej części powstał plac tzw. „źródło” z fontanną figuralną przedstawiającą „Łabędzia z bratem Ledy” umieszczoną w kamiennym basenie otoczonym dodatkowo ozdobnym żeliwnym ogrodzeniem. Obecna fontanna została odtworzona w latach 80 XX w. Na polanie wytyczonej geometrycznymi alejkami stała rzeźba przedstawiająca kobietę z czarą przy ustach (aut. Wiktor Seiffert, ok. 1900), niestety tej rzeźby po 1945 r. nie odtworzono.

Dopiero pod koniec XIX w. przystąpiono do realizacji najwcześniejszego projektu zagospodarowania brzeskich fortyfikacji - Parku Nadodrzańskiego. Projekt zakładał utworzenie dwóch ciągów wzdłuż granic terenu, a pomiędzy nimi układ alejek o przebiegu okrężnym. Wejścia do parku akcentowały place od strony wschodniej półokrągły z pomnikiem cesarza Wilhelma i zachodniej z poczwórnym szpalerem drzew. Przy planowanej nowej lokalizacji Bramy Odrzańskiej zaprojektowano na jej osi parter kwiatowy z kolistym placem i klombem w środku. Na bazie wbudowanej w nasyp bramie utworzono taras widokowy na rzekę i tereny położone na przeciwległym brzegu Odry. Nasadzenia zostały uformowane w sposób krajobrazowy tak, aby tworzyły sekwencję mniejszych i większych wnętrz. Największa polana powstała w zachodniej części, w miejscu nieckowatego obniżenia terenu. Długą ścieżkę wzdłuż brzegu Odry obsadzono w sposób zapewniający widok na koryto rzeki.

Opis

Zespół plant miejskich tworzy pierścień wydzielający średniowieczny zasięg miasta. Porośnięte okazałą roślinnością tworzą przestrzeń sprzyjającą wypoczynkowi i rekreacji. Obsadzona lipami aleja, przebiegająca po koronie bastionów, dominuje w parku Centralnym i Chrobrego. Układ wodny na terenie Parku Centralnego i Chrobrego w formie stawów z fontannami, wyspami i łączącym je wijącym się potokiem w połączeniu ze stromymi skarpami wałów i mostkami tworzy niepowtarzalny klimat miejsca. Zróżnicowane ukształtowanie terenu oraz kompozycja roślinna sprawiają, że znajdują się tu zarówno miejsca nasłonecznione, lekko ocienione oraz zatopione w głębokim cieniu.

Planty są ciekawym przykładem również pod względem florystycznym. Wiosną na skarpach i trawnikach rozwijają się kwitnące rośliny runa, które wraz ze zwiększającym się zacienieniem ustępują rozwijającym liście i kwitnącym krzewom i drzewom. Jesienią natomiast dominują w kompozycji przebarwiające się liście, a zimą rośliny zimozielone i potężne konary starych egzemplarzy drzew. Obok pospolitych drzew i krzewów występują ich odmiany ozdobne i gatunki egzotyczne np. buk pospolity odm. strzępolistna, miłorząb dwuklapowy, grujecznik japoński, cypryśnik błotny, cyprysik groszkowy, bożodrzew gruczołkowaty, magnolia, platan klonolistny, surmia bignoniowa, jodła kalifornijska, skrzydłoorzech kaukaski, oczar, czy kalina japońska.

Obiekty ogólnodostępne.

Oprac. Agnieszka Sałyga-Rzońca, NID OT w Opolu, 01-05 2016 r.

Rodzaj: ogród

Styl architektoniczny: nieznana

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_16_ZZ.102673, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_16_ZZ.11027