kościół pw. św. Jadwigi - Zabytek.pl
Adres
Brzeg, Plac Zamkowy 9
Lokalizacja
woj. opolskie, pow. brzeski, gm. Brzeg
Historia
W połowie XIV wieku książę Ludwik I podjął decyzję o fundacji kolegiaty w pobliżu swojej siedziby. W roku 1368 wmurowany został kamień węgielny, a w 1371 zatwierdzono statut. Wtedy też obsadzono dziekana i dwunastu kanoników. W XV wieku świątynia została splądrowana przez husytów. W XVI wieku przekazano ją protestantom, a ok 1567 roku z inicjatywy księcia Jerzego II utworzono w niej mauzoleum Piastów brzeskich. W 1677 roku kolegiata została zwrócona katolikom i do 1801 roku pełniła funkcję świątyni parafialnej.
Podczas oblężenia Brzegu (1741 r.) została ona zniszczona, a w latach 1783-4 przystąpiono do jej adaptacji na kaplicę zamkową. Wtedy też zmieniono miejsce położenia ołtarza. Na początku XX wieku kaplica została odnowiona, a w latach 60. sarkofagi Piastów przeniesiono do mieszczącego się w zamku muzeum.
Opis
Kościół św. Jadwigi znajduje się w północno-zachodniej części starego miasta. Od północy sąsiaduje z zamkiem, zaś na wschód od niego znajduje się kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Jest to budowla murowana z cegły na kamiennym cokole, częściowo otynkowana. Trójprzęsłowa na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętym pierwotnym (od pd-wsch.) i obecnym (od pn-zach.) prezbiterium. Od północy znajduje się trójprzęsłowa kruchta z lożą na piętrze, która pierwotnie pełniła funkcję zakrystii, zaś od południa niewielka czworoboczna dobudówka. Przy narożniku skrzydła południowo-wschodniego zamku i Wieży Lwów częściowo zachowały się ściany pierwotnego transeptu kolegiaty.
Kościół nakryty jest dachem dwuspadowym w partii nawy, wielopołaciowym w partii zamknięć. W części południowo-wschodniej oskarpowany jest trójuskokowymi przyporami, na których umieszczone zostały kamienne tarcze z orłami. Elewacje artykułowane są smukłymi otworami okiennymi od północy zamkniętymi łukiem pełnym, od południa łukiem ostrym. Wnętrze nakryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym z płaskorzeźbionymi zwornikami z przedstawieniami: Chrystusa Błogosławiącego, Chrystusa Ecce Homo, Misericordia Domini oraz orłów śląskich.
Zmieniony pod koniec XVIII wieku wystrój wnętrza tworzy późnobarokowy, iluzjonistyczny ołtarz z obrazem św. Jadwiga (B. Krause) oraz pochodząca z tego samego okresu ambona. W kruchcie znajduje się gotycka rzeźba św. Jadwiga (ok. 1370 r.), która pierwotnie umieszczona była na południowo-wschodniej elewacji kościoła. Wystroju dopełniają piaskowcowe płaskorzeźby ewangelistów z dawnej ambony (ok. 1573 r.) oraz renesansowe epitafia.
Zabytek dostępny.
Oprac. Aleksandra Ziółkowska, OT NID w Opolu, 08-07-2016 r.
Rodzaj: kaplica
Styl architektoniczny: gotycki
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_16_BK.19526, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_16_BK.16109