Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół pałacowo-parkowy - Zabytek.pl

zespół pałacowo-parkowy


pałac 1790 - 1820 Bronice

Adres
Bronice, 6

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. puławski, gm. Nałęczów - obszar wiejski

Pałac jest cennym dla regionu przykładem architektury rezydencjonalnej doby klasycyzmu z przeł.

XVIII i XIX w., będącym zapewne dziełem znanego architekta Chrystiana Piotra Aignera. Lamus - zachowany ob. w stanie półruiny - należy do nielicznej już grupy budynków gospodarczych o dobrym poziomie artystycznym.

Historia

Historia założenia rezydencjonalnego, powstałego na miejscu wcześniejszej siedziby renesansowej, datuje się od 1798 r., kiedy od Ignacego Hryniewieckiego odkupił Bronice Józef Dembowski, budując tutaj wkrótce nowy pałac wraz z usytuowanym w pobliżu lamusem i (ob. nieistniejącym) niewielkim neogotyckim budynkiem z wieżą. Wokół założono park o charakterze romantycznym ze stawami i z sadzawkami, na północ od niego usytuowano zespół folwarczny. Pałac wzniesiono zapewne według projektu architekta Chrystiana Piotra Aignera, dekorację stiukową sali balowej wykonał Franciszek Bauman. W poł. XIX w. właścicielami Bronic byli Ordęgowie, od których odkupił je w 1852 r. Karol Wołk-Łaniewski. W poł. XIX w. Henryk Marconi zaprojektował wprowadzenie zmian do bryły pałacu, ale przebudowa nie została zrealizowana. W czasie II wojny światowej Niemcy umieścili w pałacu szpital. W 1944 r. dobra upaństwowiono, w następnych latach nieużytkowany pałac i jego otoczenie zostały poważnie zdewastowane. Całkowitemu zniszczeniu uległy neogotycki budynek przy pałacu, zabudowania folwarczne i znaczne fragmenty parku. Lamus, początkowo użytkowany jako magazyn zbożowy, później opuszczony, ulega postępującej ruinie. W latach 1959-1965 pałac częściowo odbudowano (m.in. uzupełniono mury i założono nowe stropy Kleina) i zabezpieczono przed dalszym niszczeniem, w latach 1976-1986 nastąpił generalny remont obiektu z przeznaczeniem na magazyn Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie.

Opis

Zespół pałacowo-parkowy - położony na północny zachód od wsi Bronice, na skraju doliny rzecznej - obejmuje pałac, usytuowany w jego pobliżu zrujnowany lamus, pozostałości muru oporowego i resztki parku z aleją dojazdową wysadzaną kasztanowcami. Pałac klasycystyczny, elewacją frontową zwrócony na północny zachód, wzniesiony na planie prostokąta o dwutraktowym, wielodzielnym (częściowo przekształconym) układzie wnętrza. Na osi środkowej sień mieszcząca klatkę schodową, za którą sala balowa. Bryła zwarta, prostopadłościenna, ze względu na spadek terenu dwukondygnacyjna od frontu i trójkondygnacyjna od tyłu oraz po bokach. Parter wyższy (o charakterze reprezentacyjnym), piętro niższe. Murowany z cegły ceramicznej, otynkowany, między kondygnacjami nowsze stropy Kleina, w suterenie sklepienia kolebkowe z lunetami. Dach czterospadowy z powiekami, pokryty blachą ocynkowaną. Więźba dachowa sosnowa typu storczykowego. Elewacja frontowa dwukondygnacyjna, pięcioosiowa, z otworem wejściowym pośrodku, nad którym na piętrze okno termalne. Elewacja tylna trzykondygnacyjna, pięcioosiowa, o zsuniętych trzech osiach środkowych, w których półkoliście zamknięte portfenetry oświetlające salę balową, pod nimi wąski balkon ze schodami do ogrodu. Elewacje boczne trzykondygnacyjne, czteroosiowe, z oknami i blendami okiennymi. Wszystkie elewacje pokryte boniowaniem - pasowym na parterze i piętrze oraz w formie ciosów w suterenie. Nad oknami parteru zworniki wyprawione w tynku. Między kondygnacjami gzymsy kordonowe, w zwieńczeniu gzyms kroksztynowy. Otwory okienne prostokątne. Okna dwuskrzydłowe, sześcio- i czterokwaterowe. Wewnątrz zachowane pozostałości dekoracji sztukatorskiej i polichromii sali balowej (bogate obramienia otworów drzwiowych i dekoracja ścian). Lamus klasycystyczny, wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, murowany z cegły ceramicznej. Pierwotnie jedno z pomieszczeń dolnej kondygnacji nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami, pozostałe drewnianymi stropami (ob. zniszczone). Elewacje ze śladami tynków, o podziałach w formie arkadowych blend, w których od frontu konchowe nisze. Na parterze i piętrze niewielkie prostokątne okienka, w elewacji frontowej i zachodniej otwory wjazdowe. Obecnie budynek w stanie półruiny: całkowicie zniszczony strop, zrujnowane wnętrze, uszkodzone mury.

Dostęp do zabytku ograniczony. Pałac dostępny z zewnątrz - ob. magazyn Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 28.08.2014 r.

 

Rodzaj: pałac

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_ZE.3410, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_ZE.28735