Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

mury miejskie - Zabytek.pl

mury miejskie


mur obronny XIV w. Brodnica

Adres
Brodnica

Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. brodnicki, gm. Brodnica (gm. miejska)

Zespół murów miejskich reprezentuje przykład średniowiecznych realizacji municypalnych charakterystycznych dla miast ziemi chełmińskiej.

Stanowi świadectwo rozwoju przestrzennego miasta oraz odzwierciedla przemiany techniki wojennej.

Historia

Początek rozwoju urbanistycznego wiąże się z translokacją, po najeździe litewskim w 1298 roku, pierwotnej osady opiddum in Straisbegk  na teren dzisiejszego miasta. Plan urbanistyczny zakładał utworzenie siatki ulic z główną arterią przelotową na osi północ-południe. Na skutek dużego zagęszczenia miasto poszerzono w 1353 roku o teren należący do zamku zajmowany przez stodoły i warzywniki. Ceglane mury miejskie wznoszono w latach 1310-1330. W 1370 roku rozbudowano dwie bramy miejskie, Mazurską i Chełmińską oraz uzupełniono system basztami. System obronny uzyskał formę podwójnego podwójnej linii murów z piętnastoma basztami i fosą. Po utracie, około połowy XIX wieku, znaczenia obronnego, mury zaczęto poddawać stopniowej rozbiórce, lub włączać w strukturę nowo wznoszonych budynków. Do XIX wieku w Bramie Chełmińskiej funkcjonowało więzienie. Obiekt poddano renowacji w 1898 roku, częściowo rekonstruując sterczynowe szczyty. Przeprowadzono również prace remontowe wieży zespołu Bramy Mazurskiej. 

Opis

Mury zachowane są fragmentarycznie, najczęściej w strukturze budynków lub jako relikty naziemne. Najdłuższy odcinek zachowany jest we wnętrzach działek po północnej i wschodniej stronie ulicy Kilińskiego. W północno-wschodnim narożu Starego Placu Szkolnego znajduje się fragment otwartej od strony miasta wielobocznej baszty. Relikty murów są w zabudowie tylnej części działek po północnej stronie ulicy Przykop oraz na parcelach przylegających do terenu podzamcza. Dobrze zachowany jest odcinek eksponowany w zachodniej elewacji spichlerza przy ulicy Wodnej 3. Brama Chełmińska (Kamienna) ulokowana jest w północnej części miasta lokacyjnego sąsiadującej z Przedmieściem Kamionka, pomiędzy wylotem ulicy Kamionka a Małym Rynkiem. Ceglana, murowana u dołu w wątku wendyjskim, w górnych partiach gotyckim. Wzniesiona jest na planie zbliżonym do kwadratu z jednoprzelotowym otworem bramnym, którego otwory o wykrojach ostrołucznych. Elewacja południowa, powyżej przejazdu bramnego jest trójosiowa, dwukondygnacyjna. Między kondygnacjami znajduje się odsadzka.  Na osiach blendy, na pierwszej kondygnacji zamknięte odcinkowo a ostrołucznie na drugiej. W blendach otwory okienne zamknięte odcinkowo.  Elewacja zakończona tynkowanym fryzem. Ponad nim szczyt schodkowy artykułowany sześcioma profilowanymi lizenami, przechodzącymi w sterczyny zakończone ostrosłupowo. Między lizenami blendy, dwie skrajne i środkowa ostrołuczne, pozostałe zamknięte łukiem pełnym. Szczyt dzielony dwoma fryzami. W zwieńczeniach między lizenami wimpergi z okrągłymi przeźroczami. Elewacja północna o podobnym układzie, jednak na poziomie pierwszej kondygnacji brak blendy na pierwszej osi od zachodu, a schodkowy szczyt dzielony siedmioma lizenami przez co dwa środkowe stopnie o tej samej wysokości. Po zachodniej stronie otworu przejazdowego zachowany fragment muru szyi bramnej. Na elewacjach bocznych czytelne negatywy czoła murów. Wieża Mazurska usytuowana jest nad brzegiem Drwęcy, w południowej czci miasta lokacyjnego dawnym narożu murów u zbiegu dzisiejszych ulic Kościuszki i Tylnej. Ceglana, wzniesiona w wątku gotyckim. Przyziemie na planie prostokąta, powyżej parteru przechodzi w ośmiokąt. W przyziemiu po stronie wschodniej widnieją dwie ostrołuczne blendy, z której jedna zawiera współczesny otwór drzwiowy. Elewacje zwieńczone są profilowanym gzymsem koronującym poniżej którego dwa rzędy prostokątnych otworów okiennych, z których górne w prostokątnych blendach. W elewacji otwory maculcowi. Obiekt nakryty ośmiopołaciowym dachem namiotowym. Wschodnia elewacja zachowała elementy rozebranego zespołu Bramy Mazurskiej.

Zabytek dostępny. W Bramie Chełmińskiej oddział Muzeum w Brodnicy. Wieża Mazurska mieści punkt informacji turystycznej i oddział PTTK. Pozostałe elementy zespołu eksponowane w plenerze.

Oprac. Piotr Dąbrowski, 14.12.2014 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Jarosław Bochyński (JB).

Rodzaj: mur obronny

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_04_BL.34804