XVIII w. (Osiecki, Klemm). Zespół charakteryzuje się efektowną kompozycją łączącą prostotę kościoła i klasztoru (typową dla budownictwa zakonów franciszkańskich) z bardziej dynamiczną i swobodną architekturą dzwonnicy i ogrodzenia.

Historia

W 1725 r. właściciel Bociek Franciszek Józef Sapieha i jego żona Krystyna z Branickich ufundowali klasztor Reformatów, jako swoistą oprawę relikwii Ciernia z korony cierniowej Chrystusa. Budowę kościoła i przylegającego do niego czworobocznego klasztoru rozpoczęto w 1726 r. wg projektu i pod kierunkiem br. Mateusza Osieckiego, architekta z zakonu Reformatów. Budowę ukończono w 1739 r. i do klasztoru wprowadzono zakonników; konsekracja kościoła nastąpiła w 1744 roku. W tym samym roku zmarł fundator i został pochowany w bocznej kaplicy boćkowskiego kościoła. W latach 1744-1746 z fundacji wdowy stanęła dzwonnica-wieża zegarowa zaprojektowana przez Johanna Heinricha Klemma. On również zaprojektował ogrodzenie z kaplicami. Późniejszymi kolatorami Reformatów byli Braniccy i Potoccy. W 1832 r. klasztor zlikwidowano, a do kościoła przeniesiono siedzibę parafii boćkowskiej. W 1902 r. klasztor przejęli prawosławni, którzy w 1906 r. zwrócili go częściowo katolikom, a w 1912 r. rozebrali trzy skrzydła, zostawiając tylko jedno, przylegające do kościoła. Z materiału rozbiórkowego wybudowano m.in. zach. część ogrodzenia.  W 1944 r. zniszczeniu uległ dach kościoła, co naprawiono w tym samym roku. W 1956 r. w jednym z pomieszczeń d. klasztoru urządzono kaplicę pw. Matki Bożej Częstochowskiej. W l. 1982-1984 przeprowadzono remont więźby dachowej, wymianę pokrycia dachowego oraz odnowienie elewacji i wnętrza.

Opis

Zespół usytuowany we wschodniej części miejscowości, przy drodze wyjazdowej do Białegostoku, na skrzyżowaniu ulic: Bielskiej, Grunwaldzkiej i W. Łukasiewicza. Styl: barokowy.

Zespół złożony z kościoła wraz z przylegającym do jego elewacji skrzydłem klasztornym, dzwonnicy - wieży zegarowej oraz muru ogrodzeniowego z 15 kapliczkami i bramą na osi wejścia do kościoła. W centrum zespołu znajduje się murowany kościół, skierowany prezbiterium na południowym-wschodzie, z bezwieżową fasadą i węższym, zamkniętym prosto prezbiterium z dwukondygnacyjną kaplicą-zakrystią od północnego-wschodu.

Kościół wymurowany z cegły, tynkowany wew. i zew., dachy i sygnaturka pobite blachą. Elewacje o skromnym wystroju architektonicznym. Fasada parawanowa, trójosiowa, zwieńczona trójkątnym, cofniętym szczytem. Osie wydzielone pilastrami toskańskimi na wysokim cokole, dźwigającymi gierowane belkowanie. Na osi środkowej portal zwieńczony łukiem pełnym nadwieszonym i dwa zamknięte odcinkowo okna (jedno w szczycie). Na bocznych osiach nisze z rzeźbami. Szczyt obwiedziony profilowanym gzymsem, zwieńczony trzema płonącymi wazami. Pozostałe elewacje gładkie, zwieńczone profilowanym gzymsem podokapowym, wspartym w narożach prezbiterium na toskańskich pilastrach. Otwory okienne różnej wielkości, prostokątne, zamknięte odcinkowo i półkoliste.

Wnętrze: jednonawowe, trójprzęsłowe; po obu stronach nawy kaplice skomunikowane ze sobą przejściami. Przekryte sklepieniem krzyżowym na gurtach; nad przęsłem poprzedzającym prezbiterium kopuła na żaglach. Ściany i filary opięte pilastrami toskańskimi dźwigającymi belkowanie o mocno wysadzonym, profilowanym gzymsie zwieńczonym balustradą. Nad wejściem chór muzyczny z pełna balustradą. Z prezbiterium wydzielony chór zakonny, odseparowany ołtarzem głównym. W przyziemiu pd.-wsch. przybudówki zakrystia i kaplica św. Judy Tadeusza, w drugiej kondygnacji chór zakonny. W przyziemiu części klasztornej dwa pomieszczenia nakryte sklepieniami klasztornymi oraz korytarz. Wyposażenie z 2. ćw. XVIII w.: dziewięć dębowych ołtarzy, ambona i tablica fundacyjna; w kopule polichromia Georga Wilhelma Neunhertza przedstawiająca apoteozę świętych franciszkańskich; w fasadzie rzeźby św. Antoniego Padewskiego i św. Franciszka z Asyżu autorstwa Jana Jerzego Plerscha.

Do południowo-zachodniej elewacji kościóła przylega jednopiętrowe skrzydło dawnego klasztoru, nakryte pulpitowym dachem. Dzwonnica usytuowana jest w pólnocnej części założenia, przed kościołem; trójkondygnacyjna, na rzucie kwadratu o ściętych narożach, zwieńczona sygnaturką. Zespół otoczony jest murem ceglanym na rzucie zbliżonym do prostokąta, z wydzieloną częścią wstępną przed kościołem. Brama w formie dwóch ażurowych słupów z wkomponowanymi weń kolumnami, ujęta dwiema bramkami (jedna zamurowana). W mur otaczający plac przed kościołem włączone płytkie kapliczki nakryte dwuspadowymi dachami, z zamkniętymi półkoliście niszami.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Grażyna Rogala, OT NID w Białymstoku, 21.12.2014 r.