Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Mikołaja - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Mikołaja


kościół XV w. Bochnia

Adres
Bochnia, Plac św. Kingi 7

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. bocheński, gm. Bochnia (gm. miejska)

Przykład kościoła o wybitnych cechach architektonicznych.Wewnątrz znajduje się łaskami słynący obraz Matki Bożej Bocheńskiej.

Historia

Lokacja miasta Bochni w 1253 r. przez księcia krakowskiego Bolesława Wstydliwego związana jest z odkryciem złóż soli kamiennej. Wydobycie i handel solą były przez wieki podstawowym źródłem dochodów miasta i jego mieszkańców. Parafia św. Mikołaja należy do najstarszych wspólnot parafialnych na terenie ziemi bocheńskiej. Jej początki sięgają XIII w. Pierwszy kościół w Bochni ufundowany został w połowie XIII w. przez księżną Grzymisławę, matkę Bolesława Wstydliwego. Przeznaczony był dla górników pracujących w żupie solnej. Wg tradycji, nową murowaną świątynie, w 1253 r. ufundowała Kinga, żona Bolesława. Przypuszcza się, że dalszą budowę lub rozbudowę prowadzono za czasów króla Kazimierza Wielkiego i ukończono dopiero ok. 1440 r. Podczas wielkiego pożaru miasta w 1447 r. kościół spłonął. Po pożarze odbudowano go w stylu późnego gotyku. W 1655 r. wojska szwedzkie podpaliły kościół. Pozostał jedynie szczyt świątyni, fragmenty prezbiterium i kaplica bł. Kingi. Kościół odbudowywano przez kilkanaście lat. Budowlę zasadniczo przekształcono. Zachowano gotycką architekturę zewnętrzną, m.in. oszkarpowania prezbiterium, jednak wnętrze przekształcono w stylu barokowym. W 1663 r. bp. Mikołaj Oborski wyniósł bocheńskie probostwo do godności prepozytury. W latach 1833-1835 zlikwidowano we wnętrzu liczne krypty grobowe, a szczątki zmarłych pochowano na cmentarzu. W 1854 r. przebudowano sygnaturkę w stylu neogotyckim, wg proj. Marcina „Lelewela” Borelowskiego (1829-1863). Gonty na dachu zastąpiono blachą, wymienioną w początkach XX w. na dachówkę. W latach 1901-1905 kościół gruntownie odrestaurowano w duchu neogotyku. M.in. zrekonstruowano fasadę zachodnią, wg proj. Jana Sasa-Zubrzyckiego, dobudowano dwie przypory, wprowadzono nowe witraże wykonane przez krakowski Zakład Witraży i Oszkleń Artystycznych Władysława Ekielskiego i Antoniego Tucha. W latach 1912-1913 krakowska firma „Godzicki” ułożyła nową posadzkę. W latach 1960-1965 wzmocniono konstrukcję świątyni. W latach 1965-1967 wykonano nową polichromię, wg proj. Wacława Taranczewskiego (1903-1967), profesora ASP w Krakowie. 17 listopada 1997 r. Ojciec Święty Jan Paweł II podniósł kościół św. Mikołaja bpa do godności „Bazyliki Mniejszej”. W 2003 r. na 750-lecie powstania parafii Biskup Tarnowski Wiktor Skworc podniósł kościół do godności Kolegiaty i erygował przy niej Kapitułę Kolegiacką pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej.

Opis

Bazylika zlokalizowana jest na pl. św. Kingi, w pobliżu bocheńskiego Rynku. Jest to budowla późnogotycka, zbarokizowana po pożarze w 1655 r. Złożona jest z trójnawowego korpusu halowego o czterech przęsłach oraz czteroprzęsłowego prezbiterium zamkniętego trójbocznie, przy którym od północy znajduje się gotycka kaplica św. Kingi. Wewnątrz ściany kościoła rozczłonkowane są pilastrami. Sklepienia w prezbiterium i nawie są kolebkowe, w nawach bocznych kolebkowo-krzyżowe, w kaplicy św. Kingi krzyżowo-żebrowe. Nakryta dachem dwuspadowym z neogotycką wieżyczką na sygnaturkę. Zbudowana z kamienia i cegły. Dach kryty dachówką. Fasada zachodnia zwieńczona jest szczytem schodkowym z dekoracyjnie ukształtowanymi blendami i fryzem rombowym. Podzielona jest szkarpami na trzy części, w środkowej mieści się nowy portal ostrołukowy, nad nim trzy okna ostrołukowe z laskami kamiennymi. Wyposażenie barokowe i późnobarokowe z XVII-XVIII w. Na uwagę zasługuje zespół siedmiu późnobarokowych ołtarzy, wykonanych w 2. połowie XVIII w. przez Piotra Korneckiego, snycerza z Gdowa. Sześć z nich ustawionych jest przy filarach międzynawowych, siódmy to okazały ołtarz główny z obrazami św. Mikołaja w polu środkowym i Wniebowzięcia NMP w górnej kondygnacji, oba namalowane przez Piotra Korneckiego. Z okresu baroku pochodzą też stalle z 1655 r. i marmurowa chrzcielnica z XVII w. Rokokowa ambona i późnobarokowy prospekt organowy. Na ścianie kaplicy św. Kingi zachowały się fragmenty gotycko-renesansowej polichromii z przełomu XV i XVI w., ze sceną Rozesłania Apostołów. W latach 80. XIX w. Jan Matejko zaprojektował wystrój kaplicy- witraż, stalle, ołtarz, obraz Kingi oraz polichromię ścian wykonaną w 1898 r. przez Antoniego Tucha. W 1777 r. do kościoła dobudowano kaplicę, aby pomieścić w niej łaskami słynący obraz Matki Bożej Różańcowej, zwanej Bocheńską, przeniesiony tu po kasacie bocheńskiego klasztoru dominikanów. Obraz pochodzi z 1. połowy XVI w. i przeniesiono go wraz z późnobarokowym ołtarzem.

Przy kościele stoi drewniana dzwonnica z 1609 r. Zbudowana przez cieślę Andrzeja Palicza, konstrukcji słupowej, szalowana z nadwieszaną izbicą, nakryta dachem namiotowym. W 1987 r. dzwonnica spaliła się, a następnie została odbudowana w latach 1990-93.

Świątynia dostępna przez cały rok.

Oprac. Olga Dyba, OT NID w Krakowie, 17.07.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.197040, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.353803