Charakteryzuje się jednolitą, konsekwentną stylistyką, spektakularną eskpozycją w centrum miejscowości, starannością rzemiosła budowlanego oraz wyróżnia się udanym przykładem powojennej sztuki sakralnej w postaci współczesnego ołtarza głównego.

Historia 

Po latach starań, w lipcu 1817 r. właścicielka dóbr bliżyńskich Ludwika Potkańska uzyskała zgodę władz na postawienie murowanej świątyni i powołanie parafii w Bliżynie. Do budowy przystąpiono niezwłocznie, bowiem już 25 sierpnia architekt Jacenty Mazurkiewicz z Przysuchy wmurował kamień węgielny, a cztery dni później fundatorka zabezpieczyła pokaźną kwotę na dokończenie przedsięwzięcia. Pośpiech ten okazał się słuszny, gdyż już 2 września Potkańska nie żyła. Ostatecznie w 1821 r. jej syn- Jacek Potkański zaprzestał finasowania dalszych prac przy kościele, mimo iż wystawiono go do wysokości okien i zebrano materiały budowlane konieczne do jego ukończenia. Decyzja ta wywołała protesty wiernych i doprowadziła do cofnięcia przez władzę wszelkich zezwoleń udzielonych jego matce. Ponownie parafię (tym razem, filialną) erygowano tu dopiero w 1888 roku. Początkowo została zainstalowana przy kaplicy dworskiej pw. św. Zofii. Jednak szybko okazało się, iż ten niewielki drewniany obiekt jest zbyt mały na potrzeby dynamicznie rosnącej rzeszy wiernych, dlatego w 1894 r. ks. Julian Piontek postanowił dokończyć fundację Potkańskiej. W tym celu zamówił u architekta Antoniego Wieczorkowskiego projekty jej rozbudowy, ale do ich realizacji nie doszło z powodu złego stanu starych murów (te rozebrano do r. 1895). Obecną świątynię rozpoczęto budować w 1896 r., wg proj. hr. Antoniego Hutten-Czapskiego, dzięki wsparciu finansowemu miejscowego fabrykanta hr. Ludwika Bröel-Platera. Prace kamieniarskie przy niej wykonał Józef Wainbergier pod nadzorem Antoniego Knabe. W dniach 7-8 lipca 1900 r. została konsekrowana przez bpa sandomierskiego Antoniego Sotkiewicza, mimo iż nie miała ukończonej wieży i części wyposażenia. Jednak opisująca to wydarzenia prasa była nią zachwycona, szczególnie dachem z „trocin drzewnych” o ornamentyce przypominającej poszycie katedry pw. św. Stefana w Wiedniu. W kolejnych latach doposażono wnętrze kościoła, m.in.: w 1907 r. o ołtarz główny (wg. proj. inż. Kazimierza Mierzanowskiego), a w 1908 r. o witraże (wyk. Zakłady Górnicze w Bliżynie). Równocześnie prowadzono przy nim prace budowlane, m.in.: w 1903 r. zadaszono wieżę i wystawiono ogrodzenie, a w 1912 r. pokryto dach blachą cynkową. Niestety dzieła te odbiegały swym rozmachem od planowanych, co ukazują nierealizowane projekty wieży i urządzenia wnętrza autorstwa K. Mierzanowskiego. W 1919 r. bp sandomierski Marian Ryx powołał przy świątyni pełnoprawną parafię. W 1924 r. umieszczono w jej wnętrzu żeliwną balustradę, ławki w nawie gł. (wyk. Kuliński z Odrowąża i Piotr Żak z Sorbina) i organy (wyk. Stanisław Jagodziński), a w 1936 r. stalle i konfesjonały (wyk. Grzegorz Lisowski z Ubyszowa). W 1937 r. trafił tam również obraz św. Ludwika (wyk. Ludwik Kwiatkowski), podarowany przez Muzeum Narodowe w Krakowie w zamian za przekazany do jego zbiorów bliżyński obraz św. Rodziny z 1 ćw. XVI wieku. Ponownie wzbogacono to wnętrze ok. 1970 r. o polichromie (aut. Józefa i Ireny Palków) i o nowy ołtarz gł. (aut. Antoniego Drwala). W latach 2010-17 odremontowano elewacje i dach kościoła, a także odrestaurowano polichromie, witraże i ołtarz św. Ludwika.

Opis

Neogotycka świątynia pw. św. Ludwika stoi przy ul. Kościelnej (głównej ulicy w Bliżynie), pośrodku prostokątnego placu, obwiedzionego murowano-żeliwnym ogrodzeniem. Jest ona trójnawową bazyliką o płytkim prezbiterium, zamkniętym trójbocznie, ujętym po bokach prostokątnymi zakrystią i składzikiem. W pn.-zach. narożniku ma kwadratową wieżę. Wystawiona została ze starannie obrobionych ciosów kamiennych, wewnątrz otynkowana i nakryta dachami: dwuspadowym (nad nawą z wieżową sygnaturką), pulpitowymi i wielospadowym. Kamienne, nietynkowane elewacje budowli opięto przyporami, przechodzącymi ponad nawami bocznymi w lizeny, a ściany naw bocznych i prezbiterium zwieńczono fryzem konsolowym. Fasadę ma trójkondygnacyjną, akcentowaną narożnymi przyporami, na osi ostrołukowym portalem, rozetą i triadą, a od pn. czterokondygnacyjną wieżą zwieńczoną dachem namiotowym. Wnętrze świątyni nakryto sklepieniami: w korpusie krzyżowo-żebrowym (wspartym w nawie gł. na filarach z półkolumienkami), a w prezbiterium pięciodzielnym (wpartym na konsolach). Doświetlono je ostrołukowymi oknami z witrażami z ok. 1908 r. (wyk. Zakłady Górnicze w Bliżynie), a jego ściany zdobi polichromia figuralno-oranamentowa z 1971 r. (aut. J. i I. Palków). Wśród neogotyckiego wyposażenia kościoła godnymi uwagi są: ołtarze boczne z pocz. XX w. (w pn. obraz św. Ludwik z 1937 r., wyk. L. Kwiatkowski), prospekt organowy z 1924 r. (wyk. i rozbud. w 1933 r. S. Jagodziński), ławki w nawie gł. z 1924 r. (wyk. Kuliński i P. Żak), konfesjonały i stalle z 1937 r. (wyk. G. Lisowski).

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym z proboszczem.

Oprac. Łukasz Piotr Młynarski, OT NID w Kielcach, 10-08-2017 r.