Historia

Wedle tradycji obiekt ten powstał w 1 poł. XVII w. jako wotum miejscowej ludności za uratowanie jej od morowego powietrza w latach 20.-30. XVII wieku. Niestety, podanie to nie znajduje potwierdzenia w źródłach z tego czasu; racjonalnie tłumaczy jednak okoliczności wyboru patrocinium dla budowli, gdyż św. Rocha był wówczas uważany za skutecznego patrona chroniącego od zarazy. W archiwaliach kaplica o tym wezwaniu w Mroczkowie wzmiankowana jest dopiero przy wizytacji dekanatu skrzyneckiego z 1759 roku; według niej była wówczas poważnie uszkodzona. Kolejny przekaz źródłowy jest w inwentarzu z 1762 r. - znajdują się tu informacje o tym, że w jej wnętrzu umieszczono obraz św. Rocha oraz braku stosowego uposażenia finansowego obiektu (co może potwierdzać ww. podanie, że jej fundatorami byli mieszkańcy wsi). Następne wzmianki opisujące kaplice w Mroczkowie pochodzą z inwentarza wsi sporządzonego dopiero w 1826 roku. Bezsprzecznie zawarty w nim opisy zgadzają się z wyglądem obiektu zachowanego do dziś. Niestety nie pozwalają one jednoznacznie przesądzić o chronologii naszego zabytku; otwarta zatem jest kwestia czy wspominana lustracja dotyczy wyremontowanego obiektu wzmiankowanego w 1759 r. czy budowli wzniesionej w 4 ćw. XVIII-pocz. XIX wieku. Warto również zauważyć, że w źródle tym pojawia się informacja o drugim wezwaniu budowli - św. Barbary (jej wizerunek czcili miejscowy górnicy i hutnicy) oraz o odpuście na św. Rocha, na który przybywali w dużej ilości wierni z Odrowąża, co wspomina ks. Jan Wiśniewski. W 1856 r. właściciele i pracownicy cegielni w pobliskim Sołtykowie ufundowali w niej ołtarz główny. Prawdopodobnie trzy lata później prowadzono w kaplicy jakieś prace budowlane, co sugeruje data (1859 r.) odnaleziona w prezbiterium podczas prac z lat 2015-2016. W k. lat 80. XIX w. wspominane retabulum zostało wymienione na nowe, neobarokowe (zachowane do dziś), ołtarz w 1890 r. poświęcił bp sandomierski Antoni Franciszek Sotkiewicz. W 1947 r. kaplica została wpisana do rejestru zabytków województwa łódzkiego, a w 1957 r. powołano przy niej parafię pw. św. Rocha. W związku z nową funkcją w latach 1958-1960 została rozbudowa; dostawiono do niej od zachodu kruchtę (przekształcają ją w nawę) i niewielki przedsionek, a od płd.-wsch. kaplicę św. Tadeusza z przeszklonym gankiem. W latach 80. XX w. była już dla wiernych zbyt ciasna, dlatego w latach 1986-1999 wnieśli w jej sąsiedztwie nowy kościół, do którego przeniesiono z niej część zabytkowego wyposażenia. Parafianie wraz proboszczem, mimo że nie korzystali z dawnej kaplicy od 2007 do dziś sukcesywnie poddają ją gruntownym pracom budowlano-konserwatorskim, m.in.: w ich wyniku rozebrano dwa współczesne przedsionki, wymieniono dach i oszalowanie.

Opis

Kościół pw. św. Rocha jest usytuowany w północnej części wsi, przy drodze do Chlewisk, w sąsiedztwie zespołu budynków szkoły podstawowej. Na terenie przykościelnym znajduje się drewniana dzwonnica z lat 1958-1960. Świątynia ta jest budowlą drewnianą, orientowaną z ośmiobocznym, wydłużonym korpusem (d. nawa) z niewyodrębnionym prezbiterium, ujętym symetrycznie od wschodu dwoma kwadratowymi aneksami (pn.- zakrystia, a pd.- kaplica św. Tadeusza). Od zachodu, na osi, ma dostawioną prostokątną nawę (rozbudowaną z d. kruchty) i kwadratowy niski przedsionek. Wystawiona została z drzewa modrzewiowego, w konstrukcji zrębowej, na podmurówce kamiennej. Więźba dachowa kościelnego korpusu ma konstrukcję krokwiowo-płatwiowa, o krokwiach przedłużonych przypustnicami. Dachy obiektu pokryte są gontem; pośrodku poszycia korpusu znajduje się czworoboczna sygnaturka o ścianach przeprutych arkadami i daszkiem z krzyżem, obitym blachą. Zewnętrzne elewacje kościoła są szalowane pionowo deskami. Ściany korpusu opięto w narożnikach lisicami i zwieńczono je wydatnymi, profilowanymi gzymsami. Wnętrze świątyni jest skromne, przykryte drewnianymi stropami; jej ściany obito do połowy ich wysokości płytami pilśniowymi. Podobnie ubogie jest wyposażenie obiektu, na które składają się zabytki z 2 poł. XIX-XX w., w tym neobarokowe: ołtarz główny z ok. 1890, chór muzyczny i ambona-konfesjonał.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu z proboszczem.

Oprac. Łukasz Piotr Młynarski, OT NID w Kielcach, 19-04-2017 r.