cmentarz, tzw. Stary z drzewostanem - Zabytek.pl
cmentarz, tzw. Stary z drzewostanem
Adres
Biłgoraj
Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. biłgorajski, gm. Biłgoraj (gm. miejska)
Historia
Cmentarz grzebalny rzymskokatolicki założony został w k. XVIII w. poza ówczesnymi granicami miasta (ob. ul. Lubelska). Po 1866 r. obok niego powstał cmentarz prawosławny. Zajmowany przez nie teren zmieniał kształt w wyniku kolejnych faz powiększania. Nie było podziału na kwatery. Przestał być użytkowany w momencie zapełnienia oraz założenia nowego cmentarza, przy ul. Lubelskiej, w latach 1874-1877. Najstarszy zarejestrowany nagrobek pochodził z 1787 r. - nie istnieje. Do dziś zachowały się szczątki pomnika nagrobnego Franciszki Sochackiej z 1807 r. Z przekazów wiadomo, że w XIX w. ogrodzony był drewnianym płotem sztachetowym na kamiennych słupach i podmurowaniu. Istniała tu grabarnia murowana i drewniana kostnica (trupiarnia). Dostępny był od wsch. przez niewielkie mostki i drewnianą bramę. W 2. poł. XIX w. obiekty te były zniszczone i wymagały remontu. W ty czasie wzniesiono murowana bramę w stylu neobarokowym. Teren cmentarza porastały okazałe drzewa (istniały jeszcze w latach 50. XX w.). Mimo zaprzestania pochówków pod kon. XIX w., został formalnie zamknięty dopiero w 1959 r. W 1970 r. zapadła decyzja o likwidacji, nie została jednak zrealizowana. W latach 80. XX w. stan zachowania cmentarza był alarmujący (brak ogrodzenia, brama w ruinie, większość nagrobków rozbitych). Powstał wówczas program zagospodarowania terenu i stworzenia lapidarium sztuki sepulkralnej. Pierwszy etap renowacji przeprowadzono dopiero w 2009 r. (wyremontowano m. in. grabarnię, bramę główną, wzniesiono ossarium i ogrodzenie, wykonano dwie kwatery na grobowce oraz porządkowanie zieleni) kontynuację prac podjęto w 2013 r. Na cmentarzu zachowało się ok. kamiennych 40 nagrobków lub ich fragmentów (pierwotnie rozmieszczonych zupełnie dowolnie) z których stworzono lapidarium.
Opis
Cmentarz został zlokalizowany na niewielkim wzgórku nad doliną Białej Łady, w odległości 50 m na pn. od u. Lubelskiej.
Zajmuje teren o powierzchni 0,8 ha, w kształcie czworoboku o wymiarach 119m/76m. Dostępny niewielką groblą od strony ulicy oraz bramą (odbudowaną z +zachowaniem cech formy neobarokowej). Całość otacza nowe ogrodzenie o metalowych przęseł przy murowanych słupach. W sąsiedztwie bramy znajduje się murowana grabarnia.
W centralnej części zachowane kamienne klasycystyczne nagrobki (ok. 40) tworzą lapidarium. Wśród nich grób rodziny Grabińskich - właścicieli zabytkowej zagrody sitarskiej. W pozostałej części cmentarza znajdują się nowe kwatery pod współczesne grobowce. Całość otacza nowe ogrodzenie o metalowych przęseł przy murowanych słupach. z bramą (odbudowaną z zachowaniem cech formy neobarokowej) oraz grabarnią. Teren porasta trawa oraz samosiewy drzew.
Obiekt dostępny przez cały rok.
Oprac. Anna Sikora-Terlecka, OT NID w Lublinie, 14-10-2014 r.
Rodzaj: cmentarz rzymskokatolicki
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_CM.684, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_CM.6932