Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół cmentarny pw. św. Walentego - Zabytek.pl

kościół cmentarny pw. św. Walentego


kościół XVII w. Bieruń

Adres
Bieruń

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. bieruńsko-lędziński, gm. Bieruń

Obiekt stanowi przykład drewnianej architektury kościelnej, typowej dla terenów górnego śląska.

Posiada wszystkie charakterystyczne cechy budownictwa tego regionu w postaci m.in. zgodności techniki i materiału, a także oddzielnego dachu, wyższego nad nawą, a niższego nad prezbiterium. Dodatkowo kościół jest w posiadaniu autentycznych relikwii patrona parafii św. Walentego, a ze względu na rozpowszechnienie kultu w/w świętego oraz ilość pielgrzymów przybywających do parafii od 2003 roku jest on także patronem miasta.

Historia

Pierwsze informacje odnośnie istnienia kościoła św. Walentego na terenie Bierunia pochodzą

z reskryptu zdawczego zarządu fideikomisen z roku 1628. Ze względu na brak konkretnych danych oraz materiałów źródłowych czas powstania świątyni wiąże się z okresem zarządzania Pszczyną przez Jana Ulryka Schaffgotsche w latach 1623-1628. Pierwszy proboszcz przybył do parafii ok. 1645 roku,

a świątynia w latach 1677-1680 pełniła rolę kościoła parafialnego, co wiązało się bezpośrednio

z pożarem kościoła św. Bartłomieja z 1677 roku. Gruntowny remont obiekt przeszedł w 1725 roku, data ta została wyryta w belce nadprożowej w okolicy wejścia do kościoła. Kolejne prace miały miejsce w II poł. XVIII w., wzmocniono wówczas konstrukcję drewnianą poprzez wprowadzenie kamiennej podmurówki, dobudowano także sygnaturkę. W 1845 roku na terenie Bierunia wybuchł kolejny wielki pożar, który zniszczył kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, a tzw. ,,Walenciak” ponownie przejął funkcje głównej świątyni co wiązało się z koniecznością odrestaurowaniem obiektu oraz dobudową przedsionka. Kościół w 1929 roku został uznany za zabytek i przeszedł szereg prac konserwatorskich i restauratorskich. Główne prace w obrębie wnętrza przeprowadzone w 1942 roku, usunięto wówczas większość cennych polichromii. Pierwszy pożar świątyni miał miejsce w 1971 roku, kolejny nastąpił roku później. W 1984 roku zakończono prace remontowe oraz konserwatorskie ,,Walenciaka”.

Opis

Kościół pw. Św. Walentego jest orientowany i usytuowany poza dawnymi granicami miasta, na południe od Rynku przy ul. Krakowskiej. Zlokalizowany jest w obrębie cmentarza przykościelnego,

w części północnej, a całość otoczona jest drewnianym ogrodzeniem z murowanymi słupkami.

Kościół jest drewniany, jednonawowy, wykonany został w konstrukcji zrębowej, charakteryzuje się zwartą bryłą nakrytą dwuspadowym dachem wykonanym z gontu o zróżnicowanych wysokościach.

W obrębie połaci zlokalizowana została wtórna sygnaturka z II poł. XVIII wieku z cebulastym hełmem. Obiekt składa się z prostokątnego prezbiterium, zamkniętego trójboczną absydą z pozornym sklepieniem kolebkowym, zakrystii zlokalizowanej od północy oraz przedsionka usytuowanego od zachodu. Elewacje drewniane, oszalowane za wyjątkiem fragmentu absydy, wejście główne zlokalizowane w obrębie kruchty. Kruchta oraz soboty zlokalizowane zarówno w obrębie elewacji południowej, trzyosiowej jak i północnej, dwuosiowej. W obrębie elewacji wschodniej wyraźnie widoczna absyda z przydaszkiem. W prezbiterium zachował się fragment polichromii z XVII wieku, obecnie w obrębie sufitu znajdują się polichromie wykonane przez Romana Nygę po pożarze z 1972 r., dodatkowy element ozdobny w obrębie stropu stanowi obramowanie w postaci bordiury w formie liści akantu. Wśród wyposażenia na uwagę zasługuje ołtarz główny z nastawą pochodzącą z XVII wieku, dwoma obrazami św. Walentego z 1729 i 1907 roku oraz figurami przedstawiającymi dwóch biskupów, Oko Opatrzności, Trójce Świętą oraz Św. Piotra i Pawła. W obrębie przednich kolumn architrawu zachowały się natomiast dwa barokowe putta. Wnętrze doświetlane jest późnobarokowymi żyrandolami wykonanymi z drewna i ozdobionymi kryształem górskim. Wśród wielu dzieł wymienić należy również ośmiogłosowe organy pochodzące z 1650 roku, przeniesione do kościoła św. Walentego w 1845 roku z Orzesza, stanowią one jedne z najcenniejszych tego typu instrumentów na terenie Górnego Śląska.

Obiekt dostępny przez cały rok.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 28.07.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.97796, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.271300