Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Zespół gmachów Gimnazjum Polskiego, ob. Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika - Zabytek.pl

Zespół gmachów Gimnazjum Polskiego, ob. Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika


budynek użyteczności publicznej 1927 r. Bielsko-Biała

Adres
Bielsko-Biała, Listopadowa 70

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. Bielsko-Biała, gm. Bielsko-Biała

Zespół gmachów jest cennym przykładem reprezentacyjnej architektury Bielska-Białej.

Obiekt wykazuje się zarówno wartościami artystycznymi oraz historycznymi.

Historia

Gimnazjum Polskie zostało założone w 1919 r. Pierwotnie znajdowało się w pobliskim Skoczowie, a w 1921 r. zostało przeniesione do Bielska, gdzie początkowo miało swoją siedzibę w prowizorycznych pomieszczeniach. Decyzja o budowie nowego gmachu została podjęta w 1922 r. Na miejsce wzniesienia nowego obiektu wybrano obszerny plac u zbiegu ulic: Piastowskiej i Findera (ówczesnej Parkowej), który został oddany do dyspozycji przez władze miejskie. Konkurs na projekt gmachu szkoły i domu mieszkalnego dla nauczycieli Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach rozpisał 18 lipca 1924 r. W wytycznych konkursowych podkreślono, iż „styl gotycki wyklucza się”. Zgodnie z założeniami miał powstać nowocześnie wyposażony gmach: z biblioteką, laboratoriami, gabinetami przyrodniczymi, salami gimnastycznymi, basenem pływackim, obserwatorium astronomiczno-meterologicznym dla potrzeb dydaktycznych. W bezpośrednim sąsiedztwie miały zostać usytuowane boiska sportowe i rozległe otoczenie ogrodowe. Po dwóch turach konkursu ostatecznie wybrano projekt zaproponowany przez Wiedermanna Gielera-Raszkę, który następnie zajmował się kierownictwem i nadzorem nad budową i wykończeniem prac szczegółowych. Od października 1926 r. funkcję tę sprawował arch. Otton Silvester, później zastąpiony przez Eustachego Chmielewskiego. Wykonanie podstawowych prac budowlanych powierzono firmom: Karol Korn z Bielska, Unia Budowlana z Katowic i Polbeton z Cieszyna. Całość prac została wykonana w ciągu trzech lat. Do końca 1925 r. wybudowano fundamenty i nadziemie w stanie surowym. W latach 1926-1927 przeprowadzono prace wykończeniowe. 1 września 1927 r. w nowym gmachu miało miejsce rozpoczęcie roku szkolnego. W styczniu 1928 r. ukończono pozostałe prace wykończeniowe.

Opis

Budynek został założony na nieregularnym rzucie i składa się z siedmiu członów o zróżnicowanej bryle, elewacjach i linii dachowej. Poszczególne części przylegają do siebie i są usytuowane na kształt litery „U” wzdłuż linii północ-południe z rozległym, wewnętrznym dziedzińcem. Budynek przeznaczony na mieszkania dla nauczycieli został oddzielony od pozostałych. Łączy się z gmachem szkoły w płd.-wsch. za pomocą arkadowej, krytej kolumnady. Każdy z siedmiu obiektów został indywidualnie ukształtowany, z odmienną artykulacją elewacji. Główny budynek jest narożny z fasadą od strony płd.-zach. Charakterystycznym element jest wklęsły narożnik. Wyróżniającą częścią fasady jest kolumnowy, dorycki portyk znajdujący się od strony zachodniej, mieszczący trzy otwory wejściowe o dwuskrzydłych drzwiach z półokrągłym nadświetlem. Każde z drzwi ujęte jest w ozdobne, kamienne obramienie. Nad portykiem znajduje się taras zabezpieczony kamienną balustradą. Pierwszą kondygnację tworzy rząd okien o kształcie prostokąta pionowego z wewnętrznymi podziałami. Okna zwieńczone są łukiem półkolistym. Nad nimi umieszczone zostały mniejsze okna o kształcie zbliżonym do elipsy z wewnętrznym podziałem pionowym. Poszczególne okna oddzielone są od siebie ozdobnymi pilastrami. Powyżej znajduje się wystający gzyms. Nad nim zwieńczenie, w które wpisana jest płaskorzeźba z przedstawieniem orła. Na pozostałych osiach poszczególnych kondygnacji znajdują się prostokątne okna z wewnętrznym podziałem poziomym. Okna te są różnej wielkości, ujęte w proste, kamienne obramienia. Jedynie na pierwszej kondygnacji, w środkowej części są trójdzielne, a nad nimi znajduje się kamienny, trójkątny naczółek. W kolejnej części zespołu, od strony południowej, budynek jest trójkondygnacyjny. Każdą z kondygnacji wyznacza rzędy okien analogicznych jak w budynku głównym. Na środku, w części dachowej znajduje się niska wieża zegarowa. Kolejny budynek, od strony południowej, jest wysunięty przed lico względem poprzedniego obiektu. Jego centralna, 5-osiowa część również jest wysunięta i umieszczono w jej dolnej części wysokie okna zwieńczone półkoliście. Nad nimi znajdują się okna prostokątne. Pozostałe otwory okienne wypełnione są analogiczną stolarką, jak w pozostałych elewacjach. Część zachodnią stanowi dwuskrzydłowy budynek o wysuniętych częściach od strony północnej i południowej. Parta centralna jest wklęsła, 11-osiowa z lekko wysuniętą częścią centralną obejmującą pięć osi. Do otworów wejściowych skrzydeł bocznych prowadzą kamienne schody z balustradą. Otwór wypełniony jest dwuskrzydłowymi drzwiami ujętymi kamiennym obramieniem. W elewacji tylnej, wschodniej zastosowano analogiczne okna jak w pozostałych fasadach. W części środkowej, w partii przyziemia znajduje się otwór wejściowy o dwuskrzydłowych drzwiach ujęty w kamienne obramienie z trójkątnym naczółkiem. Kolejne wejście znajduje się na dziewiątej osi. Stanowią je dwuskrzydłowe, ozdobne drzwi. Nad nimi umieszczono półkoliste nadświetle z dwoma pionowymi podziałami wewnętrznymi. Do drzwi prowadzą kamienne schody. Pozostałe kondygnacje i osie stanowią rzędy prostokątnych okien o zróżnicowanej wielkości. Wnętrze nie odpowiada rozkładowi poszczególnych członów czytelnych od zewnątrz tworząc jednolity ciąg pomieszczeń łączonych długim korytarzem.

Obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Sabina Rotowska-Śpiewak, OT NID w Katowicach, 25-05-2017 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_ZE.100131