Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

założenie fabryczno-willowe d. fabryki Mänchardta - Zabytek.pl

założenie fabryczno-willowe d. fabryki Mänchardta


fabryka 1862 - 1878 Bielsko-Biała

Adres
Bielsko-Biała, Partyzantów 24

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. Bielsko-Biała, gm. Bielsko-Biała

Zespół zabudowy przemysłowej w stylu wczesnego historyzmu i rezydencjonalnej w stylu neorenesansowym, zlokalizowany w sąsiedztwie Starego Miasta

Historia

Gmach fabryki Hähnel.Mänhardt & Comp. wybudowany został na terenie stawów miejskich w latach 1860-1862 w stylu wczesnego historyzmu. Dwie wille powstały ok. 1878 r. we frontowej części zespołu. Między fabryką a willami wprowadzono założenie parkowo- ogrodowe. Gmach fabryki rozbudowywano; 1895- 1912r. przedłużony ku pn. w tym samym wystroju; w 1912 r. ku pd. o dzisiejszy człon współczesny w stylu modernizmu (syg. Beton u.Eisenbeton Unternhem Pittel Brausewatter/ bielska filia firmy wiedeńskiej / VI 1912) ; w 1960 r. dobudowano (bezstylowy) człon pd. Przybudówka w pn.- zach. cz. zespołu powstała w 1922 r. (proj. Carl Korn). W skład zespołu wchodziły również nieistniejące już budynki; dla służby i dozorców w pd.- wsch. cz. posesji (do 1975 r.); maszynownia z 1912 r. przy ogrodzeniu od zach. Po 1945 r. zdewastowano założenie parkowe i frontową część zespołu. W wyniku poszerzenia ul. wyburzono filarowe portyki z tarasami we wsch. elewacjach obu willi (1973 r.). Wszystkie budynki zostały wewnątrz znacznie przekształcone. Od 1946 do 1995 r. w zabudowaniach funkcjonował Zakład Artykułów Technicznych i Elementów do Maszyn Włókienniczych „Eltech”. W latach 1996-1997 przeprowadzono gruntowny remont zespołu. Budynek fabryki przejęło Bielskie Centrum Meblowe „Bogmar”. W odrestaurowanych przez nowych właściciel willach mieszczą się siedziby banków. W 2013 r. część pomieszczeń wyremontowano i zaadaptowano na apartamenty i restaurację.

Opis

Zespół zlokalizowany na nieregularnej posesji około 0,5 km od rynku Starego Miasta, u podnóża wzgórza miejskiego. Usytuowany wzdłuż ulicy Partyzantów, z dwoma willami pomiędzy ulicą a budynkiem fabrycznym, umieszczonymi symetrycznie w stosunku do wejścia do fabryki.. W całości ogrodzony (zachowany fr. muru z bramą). Między willami resztki założenia parkowego. Budynek fabryki w stylu wczesnego historyzmu, trzypiętrowy, murowany, tynkowany, niepodpiwniczony, na planie prostokąta z dobudówką od str pn.- zach. Przykryty niskim dachem dwuspadowym. Wille neorenesansowe, piętrowe, murowane, tynkowane, na planie kwadratu, z ryzalitami i aneksami, podpiwniczone.

Fasada członu pn (pierwotnego) budynku fabryki symetryczna, o skromnym wystroju; z trzema ryzalitami; dzielona gzymsami międzypiętrowymi; z oknami dwuskrzydłowymi ze ślemieniem, zamkniętymi segmentowo. Elewacja tylna podobna, nieco uboższa. W ryzalicie środkowym fasady brama żelazna do sieni przelotowej na tylne podwórze. Wnętrze podzielone. Prawa strona od ryzalitu środkowego na wszystkich piętrach zaadaptowana na małe pomieszczenia biurowe i nieregularne hale przechodzące na przybudówkę od str. pn.- zach. Klatka schodowa trójbiegowa, tunelowa, ze sklepieniem żaglastym, przy zach. ścianie. Lewa strona budynku podzielona na dwunawowe hale na wszystkich kondygnacjach. Stropy hall drewniane wsparte na żeliwnych ozdobnych kolumnach. Człon środkowy fabryki surowy, modernistyczny, żelbetonowy. Wnętrze w całości zaadaptowane na dwunawowe hale fabryczne powiązane z halami współczesnego członu pd. Dobudówka do gmachu pierwotnego na planie zbliż. do trójkąta, otynkowana, zwieńczona wieżyczką będącą szybem windy.

Wille pn. i pd. tynkowane tynkiem kropionym na cokole z lastrico; na planie zbliż. do kwadratu; z ryzalitami i aneksem. Budynki w części piętrowe, w części parterowe; podpiwniczone; przykryte niskimi dachami (na więźbie drewnianej) krytymi papą. Otwory drzwiowe i okienne (w ozdobnych obramieniach; zwieńczone gzymsami) prostokątne. Podziały poziome podkreślone przez gzymsy: cokołowy, działowy i koronujący pod którym znajduje się dekoracyjny fryz z rozetami.. Elewacje wieńczy niska attyka z akroterionami w formie palmet. Elewacje frontowe piętrowe, czteroosiowe z centralnie położonym ryzalitem z bramą eksponowaną portalem. Stolarka ze zdobieniami snycerskimi. Okna skrzynkowe. Elewacje pd. parterowe z centralnym ryzalitem do którego przylegają trójścienne aneksy. Elewacje wsch. pięcioosiowe częściowo parterowe, częściowo piętrowe z oknami skrzynkowymi. Elewacje zach. dwuosiowe. Wnętrza obu willi przekształcone, sienie i część korytarzy z klatką schodową przykryte kasetonowymi stropami konstrukcyjnymi. Pozostałe stropy- płaskie.

Obiekt częściowo dostępny dla zwiedzających. W parterze budynku fabrycznego restauracja, w willi południowej bank.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 30-11-2015 r.

Rodzaj: fabryka

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_ZE.33348, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_ZE.23125