Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

mury obronne - Zabytek.pl

mury obronne


mur obronny XIV w. Bielsko-Biała

Adres
Bielsko-Biała

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. Bielsko-Biała, gm. Bielsko-Biała

Bielsko (Biała) to miasto o średniowiecznej metryce i jest jednym z najstarszych w woj.śląskim.

Chociaż pierwsza informacja dotycząca miasta lokacyjnego pochodzi dopiero z 1312 r. to Bielsko założono najprawdopodobniej już w końcu XIII w. - od tego momentu rola wczesnośredniowiecznego grodu w Starym Bielsku zdecydowanie malała (obiekt funkcjonował od XII w. do końca XIV w., a być może, że jeszcze na pocz. XV stulecia). Średniowieczne mury miejskie Bielska należą więc do najstarszych tego rodzaju fortyfikacji w województwie, a ponadto są jednymi z lepiej rozpoznanych pod względem archeologicznym. Charakteryzuje je wartość dawności, przejawiającą się oddziaływaniem emocjonalnym zabytku, a ponadto wartość historyczna i naukowa. Relikty bielskich murów są bezcennym świadectwem minionej epoki i istotnym elementem dziedzictwa wyróżniającym się w przestrzeni dzisiejszego miasta.

Historia

Brak źródeł pisanych, ale późnośredniowieczne mury miejskie Bielska powstały zapewne w 1. poł. XIV w., a być może już w 1. ćw. tego stulecia, co potwierdzają wyniki archeologicznych badań wykopaliskowych. System umocnień składał się z dwóch pierścieni murów: wewnętrznego (starszego z 1. poł. XIV w.) i zewnętrznego (młodszego, który wybudowano w końcu XV w. lub najpóźniej w 1. poł. XVI stulecia). Niektórzy badacze uważają, że przed wzniesieniem XIV wiecznego muru Bielsko było najpierw otoczone drewniano-ziemnym wałem, który stopniowo zastępowano murem, a proces ten mógł trwać nawet kilkanaście lub kilkadziesiąt lat. W XVII w. mur wewnętrzny w znacznym stopniu uległ zniszczeniu, prawdopodobnie w wyniku pożaru (pożarów), których w tym stuleciu było w mieście kilka. Szczególnie niszczycielski był pożar z roku 1659, który zniszczył wszystkie zabudowania w obrębie murów, tj. 84. domy, a także zadaszenia samych murów i baszt miejskich. Mury powoli zatracały swoją funkcję militarną i począwszy od XVII stulecia stopniowo były rozbierane i zabudowywane.

Opis

Mury opasywały miasto założone na planie nieregularnego owalu, co wymuszała topografia terenu, a którego obszar wynosił ok. 4,7 ha. XIV wieczny mur obronny miał ok. 0,8 km długości i przebiegał górną krawędzią wzgórza miejskiego, które z trzech stron posiadało naturalne walory obronne, tj. strome skarpy i w sumie jedynie od strony zachodniej dojście do miasta było ułatwione. Mur wewnętrzny dochodził do zamku ten zaś odgrodzony był od miasta własnymi fortyfikacjami. Miasto posiadało dwie bramy: Górną (znajdującą się u zbiegu dzisiejszych ulic Piwowarskiej, Waryńskiego i św. Trójcy) i Dolną (która znajdowała się w północno-zachodniej baszcie zamku). Wiadomo, że mur wewnętrzny posiadał baszty, ale trudno powiedzieć ile ich było, gdzie się dokładnie znajdowały i kiedy je wzniesiono. Mury wykonano z kamienia łamanego, na zaprawie wapiennej i miały ok. 1,7-1,8 grubości. Lico zachowanych odcinków posiada relatywnie starannie obrobione kamienie, natomiast wnętrze składa się z kamieni mniejszych i bardziej nieregularnych. Relikty murów widoczne są przede wszystkim przy dzisiejszych ulicach W. Orkana i Waryńskiego (odcinek północny i północno-zachodni) oraz w rejonie zamku. Można dodać, że w trakcie prac archeologicznych natrafiono również na pozostałości fosy, która miała 10,5-11 m szerokości, 3,1 m. głębokości i była nieckowata w przekroju. Niestety nie pozyskano zabytków ruchomych, które mogłyby powiedzieć coś na temat jej datowania, ale można domniemywać, że jej geneza sięga 1. poł XIV w.

Dostęp do zachowanych reliktów bez ograniczeń.

Oprac. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 05.11.2015 r.

Rodzaj: mur obronny

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BL.29365, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BL.31237