Obiekt został wzniesiony przez jednego z najwybitniejszych bielskich architektów Carla Corna (1852-1906).

Historia

Gmach został wzniesiony w latach 1888-1889 według projektu jednego z najwybitniejszych architektów Carla Corna. Obiekt został rozbudowany w latach 1899-1900 na podstawie projektu autorstwa wiedeńskiego architekta Maxa Fabianiego. Obiekt powstał na obszarze po wyburzonej fabryce Roberta Scholza, która spaliła się w 1885 r. Teren po niej wykupiło miasto w 1888 r. Budynek został wzniesiony staraniem Komunalnej Kasy Oszczędnościowej.

Główny budynek reprezentuje styl neorenesansowy. Dobudowana późniejsza kamienica to przykład wczesnego modernizmu z elementami wiedeńskiej secesji. Wnętrze dawnej kawiarni ozdobione jest klasycyzującymi sztukateriami i stiukami oraz neorokokowymi polichromiami sufitowymi, którego autorem był Robert Glücklich pochodzącymi z 1901 r. Ściany zdobione są malowidłami wykonanymi w latach 70. XX w. przez Elżbietę Bińczak-Hańderek. Pierwotnie w części parterowej budynku mieściła się kawiarnia „Cafe de l’Europe”, którą prowadził Karol Miksch zw. Allegri. W latach międzywojennych lokal pod nazwą „Cafe Bauer” prowadził Josef Bauer. Po II wojnie światowej w pomieszczeniach kawiarni działała restauracja „Patria”. W latach międzywojennych skrzydle północnym budynku przy ul. 3 Maja w części parterowej mieścił się pawilon handlowy T.I.C. Po wojnie wnętrze zaadoptowano na potrzeby m.in. sklepu „Mody Polskiej”.

Opis

Obiekt jest budynkiem narożnym usytuowany u zbiegu ul. Wzgórze i 3 Maja o dwóch wydłużonych skrzydłach tworzących elewacje boczne zbiegające się ku narożnikowi. Całość nakryta jest wielopołaciowymi dachami. W płd.-zach. narożniku wysoki cokół tworzy część parterową. W środkowej osi mieści się główny otwór wejściowy o dwuskrzydłowych drzwiach z nadświetlem zamkniętym półkoliście. Otwór wejściowy ujęty jest ozdobne obramienie portalowe flankowane przez parę manierystycznych kolumn toskańskich złożonych z pierścieni wspierających dwukondygnacyjny wykusz. Po stronie zachodniej znajduje się prostokątne, dwupoziomowe okno z nadświetlem zamkniętym łukiem pełnym. Od wschodu umieszczono dwuskrzydłowe drzwi po części przeszklone z ozdobną, metalową kratą. Drzwi wpisane są w niszę zamkniętą łukiem pełnym. Nad drzwiami widnieje półkolista plakieta, na której umieszczono ozdobny napis: „PATRIA”. Na pierwszej kondygnacji wykusza znajduje się balkon o dwuskrzydłowych, drzwiach (każde skrzydło jest czterodzielne) z półkolistym nadświetlem zabezpieczonym kamienną, tralkowa balustradą. Po bokach jest ona zaakcentowana pilastrami złożonymi z prostokątnych płycin. Nad oknem balkonowym, pomiędzy kondygnacjami, znajduje się prostokątna płycina z bogatą dekoracją m.in. w postaci herbu Bielska. Po bokach wykusza znajduje się po jednym prostokątnym, czterodzielnym oknie. Każde z nich flankowane jest półkolumnami, a nad nimi znajduje się trójkątny naczółek. Drugą kondygnacje wykusza tworzy zdwojone, prostokątne, czterodzielne okno o półkolistych zamknięciach flankowane analogicznymi kolumnami jak w pierwszej kondygnacji oraz pilastry zdobione motywami akantu. Wykusz przekrywa falisty daszek.

W zwieńczeniu znajduje się neobarokowy szczyt ze spływami wolutowymi, w którego części centralnej umieszczono zegar. Po bokach wykusza, na drugiej kondygnacji, znajdują się okna o analogicznym kształcie i podziałach jak na pierwszym piętrze, zdobione opaskami z wystającym gzymsem. W boniowanej partii przyziemia elewacji bocznej (zachodniej) wpisano duże, witrynowe, prostokątne okna dwupoziomowe. Na środku znajduje się otwór wejściowy, w który w nieznacznym wgłębieniu wpisano jednoskrzydłowe, drewniane, drzwi w ¾ przeszklone, z prostokątnym nadświetlem. Skrajne osie podkreślone lizenami i zwieńczone osobnymi trójspadowymi daszkami. Na pierwszej kondygnacji, na skrajnych osiach, znajdują się otwory balkonowe w które wpisano zdwojone, prostokątne drzwi balkonowe zabezpieczone tralkową, kamienną balustradą. Drzwi zaakcentowane są ozdobnymi półkolumnami oraz półkolistym naczółkiem. Pozostałe okna umieszczone w rzędzie na kondygnacji mają analogiczny kształt i podziały jak okna umieszczone w elewacji narożnika. Pierwsza i druga kondygnacja oddzielone są od siebie wystającym gzymsem. Na drugim piętrze, w skrajnych osiach umieszczono zdwojone, prostokątne, dwupoziomowe okna flankowane lizenami zdobionymi motywami akantu. Pozostałe okna na kondygnacji mają prostokątny wykrój, są dwupoziomowe ujęte portalowymi obramieniami wspartymi na kolumnach i zwieńczone trójkątnymi przyczółkami. Cały budynek wieńczy wydatny gzyms na konsolach. Część parteru elewacji bocznej (wschodniej) jest zaakcentowana boniowanym cokołem, w który wpisane jest sześć, umieszczonych w jednym rzędzie prostokątnych, trójpodziałowych okien o półkolistym nadślemieniu. W skrajnych osiach umieszczono analogiczne okna jak w elewacji zachodniej. Pozostałe kondygnacje tworzą rzędy okien. Od strony ul. Baruckiego obiekt połączony jest z dwupiętrowym budynkiem o cechach architektury modernistycznej. W pomieszczeniach dawnej restauracji znajdują się stropy fasetowe zdobione bogatą dekoracją sztukatorską o motywach regencyjnych i klasycyzujących, a ściany pokryte są wytłaczanymi tapetami. Elementem dekoracyjnym jest lustro w snycerskiej oprawie. Dawna sala bilardowa utrzymana jest w neobarokowym wystroju. Na plafonach widnieje dekoracja malarska przedstawiająca amorki. Zachowały się oryginalne elementy dekoracyjne wnętrza m.in.: kuta krata balustrady i drewniane poręcze.

Obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Sabina Rotowska, OT NID w Katowicach, 09-05-2016 r.