Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom - Zabytek.pl

dom


budynek mieszkalny XVII w. Bielsko-Biała

Adres
Bielsko-Biała, Jana Sobieskiego 51

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. Bielsko-Biała, gm. Bielsko-Biała

Obiekt stanowi cenny przykład drewnianego budownictwa miejskiego.Stanowi fragment historycznej zabudowy tzw.

Górnego Przedmieścia zamieszkałego przez sukienników, silnie związanego z historią Bielska jako jednego z ważniejszych ośrodków sukienniczych. Dom Tkacza pełni obecnie funkcję muzeum i w pełni obrazuje prace rzemieślnika miejskiego.

Historia

Tkactwo jako zajęcie wiejskie związane było z Bielskiem od wczesnych wieków, pierwszy cech sukienników powstał w połowie XVI w., tworzyli go głównie mistrzowie z Niemiec oraz Dolnego Śląska. O sile rzemiosła tkackiego na terenie miasta może świadczyć fakt, iż w 1728 r. połowę osób zajmujących się rękodziełem stanowili właśnie sukiennicy. Za bezpośrednią przyczynę i początek upadku warsztatów rzemieślniczych uznaje się natomiast powstanie pierwszych fabryk sukienniczych w Bielsku na początku XIX w. Dom Tkacza jak i reszta warsztatów sukienniczych na terenie bielska mieścił się w obrębie tzw. Górnego Przedmieścia, przy trakcie handlowym prowadzącym do Cieszyna. Historia rzeczowego obiektu sięga połowy XVIII w. i wiąże się bezpośrednio z funkcją warsztatu rzemieślniczego w postaci mieszkania i warsztatu sukiennika. Wśród znanych właścicieli domu wymienić należy rodzine Bartke zamieszkującą budynek w latach 1774-1823, następnie przeszedł on w posiadanie kolejnej rodziny sukienników Bathelt. W 1873 r. obiekt na licytacji nabył mistrz sukienniczy Karol Nowak. Zmiana funkcji nastąpiła dopiero w 1907 r. gdy funkcjonował tu zakład szewski prowadzony przez ówczesnego właściciela Antoniego Polończyka, działający nieprzerwanie do czasu wybuchu II wojny światowej. W latach powojennych obiekt pełnił jedynie funkcje mieszkalne, w latach 60-tych ówczesny właściciel wyszedł z inicjatywą przekazania budynku miastu, jednak wyłącznie na cele kulturalne. W r. 1978 Urząd Miasta przekazał budynek Muzeum Okręgowemu z przeznaczeniem na Dom Tkacza. Prace związane z konserwacją oraz rekonstrukcją brakujących elementów w celu przystosowania obiektu pod funkcje muzealne rozpoczęto na początku lat 80., dom rozebrano i przewieziono do skansenu w Lipowcu gdzie poddano go konserwacji. Poważne szkody wywołał pożar w 1985 r. podczas stawiania budynku, spłonęła wówczas więźba, strop, a także wnętrze. Ze względu na opóźnienia związane z pożarem obiekt otwarto dopiero w 1992 r. i udostępniono zwiedzającym.

Opis

Dom Tkacza usytuowany jest na zachód od rynku przy ulicy Jana Sobieskiego 51, w obrębie tzw. Górnego Przedmieścia zamieszkałego pierwotnie przez sukienników. Obiekt posiada zwartą bryłę wzniesioną na planie prostokąta, jego charakterystyczne cechy to wysoki oszalowany strych oraz umieszczony w obrębie elewacji frontowej występ. Całość przykryta jest dwuspadowym dachem pokrytym gontem. Wewnątrz na potrzeby muzeum zrekonstruowano warsztat sukiennika oraz pomieszczenia mieszkalne, aranżacja stanowi próbę przedstawienia przestrzeni jednopokoleniowego domu rodziny ewangelików. Najważniejsze i jednocześnie największe pomieszczenie ekspozycji stanowi zlokalizowany w lewej części budynku warsztat, wśród znajdującego się tu wyposażenia na uwagę zasługuje dwuosobowe krosno nicielowe pochodzące z XVIII wieku, z wełnianą osnową. Oprócz warsztatu oraz zlokalizowanej centralnie sieni przelotowej w obrębie budynku znajduje się także kuchnia i sypialnia.

Zabytek stanowi ekspozycję zewnętrzną Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej. Obiekt otwarty od wtorku do soboty, cennik oraz godziny otwarcia dostępne na stronie Muzeum. Wtorek jest dniem bezpłatnego wstępu do Domu Tkacza.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 29.07.2014 r.

Bibliografia

  • Muzeum w Bielsku-Białej. Dom Tkacza-przewodnik, I. Purzycka (red.), Bielsko-Biała 2004.
  • Zabytki sztuki w Polsce. Śląsk, Sławomir Brzezicki, Christine Nielsen, Grzegorz Grajewski, Dietmar Popp (red.), Warszawa 2009, s. 117.
  • Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, G. Bożek (red.), Katowice 2006, s. 81.
  • Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. VI, woj. Katowickie, I. Rajduch-Samkowa, J. Samka (red.), z. 2, pow. Bielsko-Bialski, inwent. E. Dwornik-Gutowska, M. Gutowski, Warszawa 1967, s. 46, fig. 24.

Rodzaj: budynek mieszkalny

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.100880, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.269254