Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cerkiew greckokatolicka, ob. prawosławna pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

cerkiew greckokatolicka, ob. prawosławna pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny


cerkiew XVI w. Bielsk Podlaski

Adres
Bielsk Podlaski, Jagiellońska 6

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. bielski, gm. Bielsk Podlaski (gm. miejska)

Jedna z najstarszych drewnianych cerkwi w województwie.Przykład budownictwa łączącego cechy architektury cerkiewnej (trójdzielność bryły) oraz kościelnej (podział wnętrza na nawy).

Jej bryła i wnętrze zostały zachowane w dużym stopniu w oryginalnym kształcie; zachował się również dolny rząd pochodzącego z poł. XVIII w. ikonostasu, ołtarz główny i dwa ołtarze boczne z tego samego okresu, przerobione na kioty.

Historia

Cerkiew pw. Narodzenia NMP w Bielsku pierwotnie była świątynią zamkową. W 1562 r. translokowano ją na teren miasta, jednak wówczas utraciła ona swoją rangę soboru. Po 1596 r. parafia Narodzenia NMP przeszła na unię brzeską. Obecna cerkiew została wzniesiona zapewne ok. poł. XVIII wieku. W 1790 r. dobudowano do niej od północy tzw. „priedeł” mieszczący boczny ołtarz pw. św. Anny z ikonostasem. W 1839 r. parafia powróciła do prawosławia. Kolejne remonty świątyni przeprowadzono w 1869, 1926-1929 i w 1932 roku. W czasie II wojny światowej cerkiew ucierpiała w wyniku ostrzału: uszkodzeniu uległa cześć ołtarzowa i ikonostas. Kapitalny remont przeprowadzono w 1968 r.; wówczas wymieniono podmurówkę i podwaliny cerkwi oraz więźbę dachową, zmieniając przy okazji barokową sygnaturkę na cebulastą kopułkę. W latach 2001-2006 dostawiono do południowej elewacji prezbiterium zakrystię, wymieniono szalunek, blachę dachową i kopułkę na korpusie nawowym, wzniesiono też analogiczną kopułkę nad prezbiterium, przekształcono ścianę dzielącą cześć nawową od kruchty, wycinając w niej trzy otwory wejściowe.

Opis

Budowl położona po wschodniej stronie ul. Jagiellońskiej, na ogrodzonym cmentarzu przycerkiewnym, w sąsiedztwie drewnianej dzwonnicy, orientowany w stylu barokowym. Cerkiew trójdzielna, złożona z kilku brył na rzutach prostokątnych: prezbiterium oflankowanego dwiema zakrystiami, korpusu nawowego i dwukondygnacyjnej kruchty. Korpus nawowy, najwyższa cześć budynku, przekryty jest dachem dwuspadowym z szerokim okapem i naczółkiem od frontu, zwieńczony kopułką na szyi. Niższe od niego prezbiterium, nakryte dachem trójspadowym zwieńczonym kopułką na szyi, ujęte jest dwoma pomieszczeniami pomocniczymi przekrytymi dachami pulpitowymi. Dolna kondygnacja kruchty wyższa i szersza od górnej, oddzielona szerokim okapem; górna kondygnacja nakryta dachem dwuspadowym sięgającym naczółka korpusu nawowego. Przed wejściem głównym do kruchty dwuspadowy daszek na słupach. Wejścia w elewacji północnej i do północnej zakrystii osłonięte dwuspadowymi daszkami. Drewniany, w konstrukcji zrębowej, na podmurówce. Ściany spięte lisicami, szalowane wew. i zewn. Dachy pokryte blachą, kopułki imitacją złota. Płaskie stropy i podłogi drewniane. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana. Elewacje podzielone w poziomie gzymsem biegnącym na ok. 1/3 ich wysokości. Do wysokości gzymsu szalunek w układzie poziomym, wyżej pionowym. Węgły oszalowane wycinanymi faliście deseczkami. Listwa podokapowa wycinana w ząbki. Okna w opaskach, ozdobione nad- i podokiennikami z wyrzynanych ozdobnie deseczek. Analogiczna dekoracja na szczycie ganku przed wejściem frontowym. Wnętrze trójnawowe, podzielone trzema parami czworobocznych słupów. Prezbiterium wydzielone ikonostasem. Nad wejściem chór muzyczny z nadwieszonym balkonem. Wokół okien bogato zdobiona oprawa z wycinanych w deskach nad- i podokienników. W pn. pomieszczeniu pomocniczym boczny ołtarz wydzielony ikonostasem. Wyposażenie: czterorzędowy ikonostas złożony z dwóch części - pochodzącego z poł. XVIII w. dolnego rzędu z carskimi wrotami i trzech współczesnych górnych rzędów. Barokowe ołtarze (główny i dwa boczne) z poł. XVIII w., przerobione na kioty. Dwa kioty w tzw. stylu rosyjsko-bizantyjskim prawdopodobnie z XIX w.; w jednym ikona Hodegetrii, datowana na XVI wiek.

Obiekt dostępny dla zwiedzających poza godzinami nabożeństw.

Oprac. Grażyna Rogala, OT NID w Białymstoku, 18.12.2014 r.

Rodzaj: cerkiew

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.58895, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.153858