Historia

Pierwsza wzmianka o kościele w Bidzinach pochodzi co prawda z 1326 r., nie mamy jednak żadnych bliższych informacji o tej świątyni. Obecnie istniejący kościół fundował w 1720 r. właściciel wsi, stolnik wendeński Stanisław Aleksander Bidziński, a konsekrował w 1730 r. biskup krakowski Michał Kunicki. W drugiej połowie XVIII oraz w XIX i w początkach XX stulecia, z różnym nasileniem trwały prace nad utrzymaniem i ozdobieniem budowli oraz jej otoczenia. W latach 1770-1780 urządzono wnętrze kościoła w stylu rokokowym, a prace te miał wykonać warsztat wziętego lwowskiego rzeźbiarza, Macieja Polejowskiego, znanego z licznych realizacji na terenie Sandomierszczyzny. W 1842 r. cmentarz przykościelny otoczono murem. Dzwonnica była jeszcze wówczas drewniana; nową, murowaną, wystawił w 1889 r. zasłużony dla rozbudowy kościoła ks. Józef Skoczewski, który wzniósł też nową plebanię, a także istniejącą do dziś figurę Chrystusa, stojącą na miejscu dawnego wikariatu. W 1904 r. powstała brama na teren dawnego cmentarza, zwieńczona figurami patronów kościoła, św.św. Piotra i Pawła. Zespół zabudowań parafii w Bidzinach był rozległy; oprócz kościoła z cmentarzem i dzwonnicą obejmował plebanię z sadem i ogrodem, budynki gospodarcze, a także drewniany budynek dawnej organistówki, zbudowany w 1. ćw. XX w., stojący do dziś. Remont elewacji kościoła wykonano w 1936 r.; zostało to uwiecznione odpowiednią inskrypcją na szczytowej ścianie prezbiterium. W 1977 r. odnowiono polichromie wnętrza, a w latach 2001-2006 wymieniono pokrycie dachów oraz odnowiono elewacje kościoła i muru otaczającego dawny przykościelny cmentarz.

Opis

Kościół usytuowany jest na niewielkim wzniesieniu w zach. części wsi, pośrodku dawnego cmentarza przykościelnego, otoczonego murem, z dzwonnicą w narożu pn-wsch. ogrodzenia. Budowla jest orientowana, wzniesiona z łamanego kamienia w stylu późnobarokowym. Jej zwarta, wyniosła bryła składa się z dwuprzęsłowej nawy na rzucie prostokąta, takiegoż węższego i niższego prezbiterium oraz kruchty zachodniej i dostawionej do północnej ściany prezbiterium zakrystii. Wysokie dwuspadowe dachy nawy i prezbiterium wieńczy smukła wieżyczka sygnaturki. Elewacje świątyni rozczłonkowane są w sposób typowy dla baroku pilastrami (podwójnymi w narożach). Ściany wieńczy jednolity, mocno wysadzony, choć skromnie profilowany gzyms koronujący. Szczególnie efektowne są szczyty elewacji wschodniej i zachodniej, zdobione łukowatymi blendami, zwieńczone trójkątnymi naczółkami, ujęte w wolutowe spływy oraz obeliski. Wewnętrzne płaszczyzny ścian są również podzielone pilastrami, a półkolisty łuk tęczowy oddziela przekrytą sklepieniem kolebkowym z lunetami nawę od sklepionego kolebką na gurtach prezbiterium. Ściany nawy i prezbiterium pokrywają polichromie. Drewniany chór muzyczny ma profilowaną, wygiętą balustradę o charakterze rokokowym, ołtarze główny i dwa boczne są późnobarokowe. Wnętrze świątyni urzeka bogactwem wyposażenia, w ściany wmurowane są epitafia dziedziców Bidzin i okolicznych wsi.

Kościołowi towarzyszy dwukondygnacyjna dzwonnica, wzniesiona z łamanego kamienia i cegły, nietynkowana, o elewacjach zdobionych ceglanymi nadprożami otworów oraz gzymsami z cegły kładzionej na rąb ukośny. Ten typowy dla przełomu XIX i XX wieku przykład nawiązania do architektonicznego historyzmu tworzy ciekawy kontrast z „gładką”, barokową bryłą bidzińskiej świątyni.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu z proboszczem.

oprac. Aleksandra Ziółkowska, 25-11-2015 r.