Był stacją reprezentacyjną na szlaku kolejowym, co świadczy o znaczeniu Białegostoku. Obiekt o zróżnicowanej bryle, bogato zdobiony, wzorowany na włoskim neoklasycyzmie, przykład carskiego stylu imperialnego.

Historia

Budynek dworca kolejowego ukończono około 1862 roku równolegle z uruchomieniem linii kolejowej prowadzącej z Warszawy do Petersburga przez Białystok, Grodno i Wilno. Rok później otwarto połączenie Białegostoku z Królewcem, a w 1886 roku połączenie z Baranowiczami. Podczas I wojny światowej budynek został zbombardowany, a w 1915 roku spalony przez wycofujące się wojska rosyjskie. W 1919 roku obiekt odbudowano zgodnie z pierwotnym planem. W 1944 roku dworzec został spalony przez wycofujące się wojska niemieckie. W latach 1946-1949 odbudowany, w latach 1989-2003 przeszedł gruntowną modernizację.

Opis

Dworzec położony wzdłuż torów kolejowych w zachodniej części miasta, przy ul. Kolejowej. Budynek nawiązuje do stylu włoskiego neorenesansu, wzorowany na murowanych dworcach rosyjskich. Obiekt wolnostojący, na planie zbliżonym do wydłużonego prostokąta z ryzalitami, podpiwniczony. Murowany, posadowiony na kamiennym fundamencie, tynkowany, dach o konstrukcji stalowej, jednospadowy, nad wschodnim ryzalitem czterospadowy, kryty blachą. Bryła prostopadłościenna, w ryzalitach oraz w części centralnej dwukondygnacyjna. Centralna główna hala w formie prostopadłościanu, z niewielkim ryzalitem na osi wejścia zwieńczonym attyką i wolutami. W portalu głównego wejścia odtworzono metalowe zadaszenie dwuspadowym dachem opartym na metalowych kolumnach. Elewacja główna frontowa od strony placu wieloosiowa, niesymetryczna, na cokole, w części centralnej boniowana na dolnej kondygnacji, okna prostokątne zamknięte półkoliście. Główne wejście ujęte w kolumny. Okna zachodnie ryzalitu prostokątne, nad wejściem niewielki tympanon, dolna kondygnacja boniowana, górna zwieńczona gzymsem. Od zachodu dwukondygnacyjna prostopadłościenna bryła połączona z zachodnim ryzalitem jednokondygnacyjnym łącznikiem. Okna w zach. ryzalicie w dolnej kondygnacji zakończone łukowo, z opaskami i boniowaniem, w górnej prostokątne. Powtórzony gzyms jednokondygnacyjnego łącznika, dodatkowo gzyms pod oknami górnej kondygnacji. Elewacja od strony peronów analogiczna do elewacji frontowej od strony placu. Elewacja szczytowa południowo-zachodnia z dwoma oknami zwieńczonymi łukami. W górnej kondygnacji jedno prostokątne okno, gzyms pod oknem górnej kondygnacji i nad nim. Elewacja szczytowa północno-wschodnia analogiczna. Wnętrze głównej hali przeznaczono w parterze na poczekalnię i hall kasowy, restaurację, pomieszczenia techniczne, toalety i pomieszczenia obsługi, na piętro prowadzą wachlarzowe schody wokół przeszklonej rotundy. Na piętrze sklepy i kawiarnie. Na podłogach parteru współczesne posadzki. Słupy podtrzymujące strop piętra obłożone mozaiką ceramiczną, sufit kasetonowy tynkowany.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Grażyna Rogala, OT NID w Białymstoku, 10.12.2014 r.