XIX w., bardzo dobry przykład historyzmu z neorenesansową dekoracją elewacji. Po rozbudowie dokonanej na pocz. XX w. obiekt stał się wzorem nowocześnie zaprojektowanego budynku szkolnego, z funkcjonalnym układem wnętrz, dobrą komunikacją pomiędzy poszczególnymi skrzydłami i odpowiednim oświetleniem sal wykładowych.

Historia

Budynek wzniesiony w latach 40. XIX w. podczas zabudowy wsch. pierzei ul. Warszawskiej, był własnością obywatela ziemskiego Trębickiego. Oprócz mieszkalnej pełnił nieokreśloną funkcję użyteczności publicznej. Odbywały się tu m.in. spektakle przyjezdnych grup aktorskich. Klasycystyczny budynek zbudowany pierwotnie jako dwukondygnacyjny z dwoma bocznymi skrzydłami, z monumentalnym, czterokolumnowym portykiem z trójkątnym naczółkiem w centralnej części fasady i głównym wejściem ujętym parą kolumn, z reprezentacyjną, dwubiegową klatką schodową wewnątrz. W 1867 r. dom kupił Herman Commichau, właściciel fabryki włókienniczej. W 1896 r. budynek przeszedł na własność Augusta Moesa, właściciela fabryki włókienniczej w Choroszczy i wynajmowany był na kwatery dla wyższych urzędników wojskowych. W latach 1903 -1909 Moes przebudował budynek (wg projektu A. A. Bieriezina) na szkołę handlową i przekazał ją Towarzystwu Krzewienia Wiedzy Handlowej. Dobudowano jedną kondygnację, przebudowano poryk kolumnowy zwieńczony tarasem skomunikowanym z aulą urządzoną w trzeciej kondygnacji, dodano skrzydła boczne i skrzydło tylne tworząc dziedziniec wewnętrzny. W skrzydłach urządzono szkolne klasy. Po I wojnie szkoła zawiesiła działalność, a w budynku umieszczono najpierw Sąd Okręgowy, następnie męskie gimnazjum. Po II wojnie w budynku mieściły się szkoły handlowa i ekonomiczna, w latach 80. XX w. obiekt przekazano uniwersytetowi, obecnie mieści się tu Wydział Ekonomiczny Uniwersytetu w Białymstoku.

Opis

Usytuowany w pn.-wsch. pierzei ul. Warszawskiej, frontem zwrócony na pd.-zach. Korpus główny z lat 40. XIX w., pozostałe trzy skrzydła - z pocz. XX wieku. Historyzm, neorenesans.

Założony na rzucie prostokąta, z wewnętrznym dziedzińcem. Korpus główny i skrzydła boczne z dwutraktowym wnętrzem. Budynek trójkondygnacyjny, podpiwniczony, nakryty dachem dwuspadowym. Murowany z cegły, tynkowany. Fasada trójdzielna, z ryzalitami skrajnymi i monumentalnym, trójprzęsłowym portykiem w wielkim porządku na osi środkowej. Cztery potężne kolumny toskańskie wspierają płytę balkonu w trzeciej kondygnacji. Elewacje na wysokim cokole, kondygnacje wydzielone gzymsami kordonowymi, fasada boniowana. Elewację frontową zdobią pilastry w porządku jońskim, pomiędzy którymi wąskie płyciny z meandrem. Na osi środkowej w przyziemiu otwór wejściowy zamknięty półkoliście. Okna pierwszej i drugiej kondygnacji prostokątne, w ozdobnych obramieniach. Okna trzeciej kondygnacji zamknięte półkoliście, w neorenesansowych obramieniach. Część środkowa fasady nieco wywyższona i zwieńczona belkowaniem z attyką, ozdobiona kimationem jońskim, akantowymi wspornikami i rozetkami. Ryzality boczne z ozdobnie opracowanymi gzymsami z motywem kimationu jońskiego i oknami w ozdobnych obramieniach. Wnętrze z holem na parterze i reprezentacyjną klatką schodową. Na trzeciej kondygnacji usytuowana aula w stylu klasycyzującym skomunikowana z tarasem znajdującym się na portyku.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Joanna Kotyńska-Stetkiewicz, OT NID w Białymstoku, 25-11-2015 r.