Dawna siedziba szlachecka w dużej mierze zachowała renesansowo-barokowy charakter.

Historia

Informacje o kasztelanii w Białej sięgają XIII wieku. Miastem władali kolejno Piastowie linii opolsko-raciborskiej i Habsburgowie (od 1532). Jeszcze w XVI w. ród Prószkowskich otrzymał jako zastaw dobra w Białej, a na początku XVII stał się ich prawnym właścicielem - aż do 1810 roku. Jedną z ich pierwszych inwestycji była budowa wodociągu służącego rezydencji i mieszkańcom miasta. Zamek wzniesiono w XVI w. na skarpie w pn.-wsch. części miasta, tuż przy obwarowaniach miejskich złożonych z muru i fosy. W XVII w. (ok. 1640) Prószkowscy rozbudowali siedzibę w zach. stronę. Następne przekształcenia wprowadzono w XVIII (1717?) i XIX wieku. W 1856 r. miasto przejęło zamek i przeznaczyło go na siedzibę seminarium nauczycielskiego i gimnazjum. Po II wojnie światowej również mieściła się tu szkoła, a w latach 80. XX w. magazyny. Obecnie budynek stanowi własność prywatną i nie jest użytkowany.

Opis

Zamek położony jest w pn.-wsch. części miasta, od zach. zachowany jest fragment dawnego muru miejskiego. Dwukondygnacyjna, nakryta wysokim dwuspadowym dachem budowla założona jest na planie litery T. Starsza, wsch. część od strony niewielkiego dziedzińca ma elewacje ze ślepymi arkadami. Dostawione później skrzydło zach. jest dłuższe od wsch. i zakończone wieżą z baniastym hełmem z latarnią. Główne wejście prowadzi przez kolumnowy portyk w skrzydle zachodnim. Elewacje o regularnych podziałach częściowo zachowały dawny wystrój architektoniczny: wolutowe szczyty od pd., obramienia okienne. Wnętrza w układzie jednotraktowym są przesklepione w przyziemiu i nakryte stropami na piętrze. Przy szczytowej ścianie pd. skrzydła zamku znajduje się kamienny krzyż pokutny.

Obiekt stanowi własność prywatną, nie jest udostępniany.

Oprac. Joanna Szot, OT NID w Opolu, 01.01.2015 r.