XIX w. typu willi włoskiej o angielskim rodowodzie.

Historia

Zespół, składający się z pałacu i parku powstał w l. 1835-1836 jako siedziba rodziny Ciechanowskich, właścicieli Grodźca. Projektantem był polski architekt włoskiego pochodzenia Franciszek Maria Lanci. W latach 60.-70. XIX w. pałac został gruntownie przebudowany. Wejście główne zostało przeniesione z elewacji zach. na elewację północną. W 1880 r. wprowadzonokolejne zmianyarchitektoniczne oraz przeprojektowano park, zgodnie z złożeniami Walerego Kronenberga. Po II wojnie światowej majątek przeszedł na własność Skarbu Państwa. Początkowo mieściła się w nim szkoła rolnicza, a następnie mieszkania dla pracowników PGR Grodziec. W latach 1976-1980 budynek stał opuszczony, co negatywnie wpłynęło na jego stan techniczny. Do 1985 r. był użytkowany jako Ośrodek Szkoleniowy Kopalni Grodziec. Obecnie jest siedzibą Domu Pomocy Społecznej.

Opis

Zespół willi rodziny Ciechanowskich znajduje się w obecnej dzielnicy Będzina -Grodźcu. Położony jest na łagodnym stoku u podnóża Góry Świętej Doroty. Charakteryzuje się różnorodną formą poszczególnych budynków. Centralnym elementem założenia jest willa pałacowa, której bryła składa się z piętrowej części głównej na planie litery L oraz wkomponowanej w jej ramiona i wysuniętej do przodu sali parterowej na planie wieloboku. Całość poprzedza trójkondygnacyjna, gotyckawieżyczkadominująca wysokością nad willą. Od strony pd.-zach. dobudowano do obiektutaras ze schodami prowadzącymi do ogrodu.Główną część budynku przykrywa wielospadowy dach, skrzydło nakryte jest dachem namiotowym a wieżyczka smukłym dachem ostrołukowym, założonym na planie ośmioboku. Elementem łączącym wieloplanowe elewacje jest artykulacja pozioma, którą stanowią: cokół, podokienny gzyms opaskowy w pierwszej kondygnacji, gzymsy kordonowe wydzielające kondygnacje i gzyms wieńczący. Fasada jest czteroosiowa o nieregularnym rytmie. Podziały wertykalne wyznaczają rustykowane lizeny i pilastry toskańskie. Prostokątne otwory okienne mają profilowane obramienia i są zwieńczone gzymsem odcinkowym. Okna wieży są niewielkie i zamknięte półkoliście. Głównego wejścia poprzedzonego schodami strzegą rzeźby leżących lwów.

Połączenie w jedną całość kilku różnych brył dało efekt większego urozmaiceniakompozycji architektonicznej iumożliwiło lepsze zespolenie elementów budynkuz parkiem. W czasach swej świetności wnętrza pałacu z pewnością cechowały się dużym przepychem. Niestety obecnie zwiedzanie pałacu nie jest możliwe, a jego pomieszczenia przysposobionezostały na potrzeby Domu Pomocy Społecznej. Warto jednakże zobaczyć otaczające go założenie parkowe w stylu angielskim. Stary drzewostan zachował się w dobrym stanie dzięki czemumożna podziwiać tu dwadzieścia drzew uznanych za pomniki przyrody, o czym informują widniejące na nich tabliczki potwierdzające ich status. Najbardziej okazałe są jesiony wyniosłe i buki zwyczajne, ale spotkać tu można również jawory, klony polne, lipy drobno i szerokolistne, graby i kasztanowce. Uwagę przykuwają również okazałe krzewy, m.in. czarny bez. Ponadto na terenie założenia parkowego znajduje się staw rybny, warzywnik i krzewy owocowe, którymi zajmują się podopieczni Domu Pomocy Społecznej.

Dostęp do zabytku ograniczony.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 24-11-2015 r.