Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Świętej Trójcy - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Świętej Trójcy


kościół XIV w. Będzin

Adres
Będzin, Plebańska

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. będziński, gm. Będzin

Kościół pw.św.Trójcy w Będzinie posiada wysokie wartości w skali regionu, stanowi najstarszy budynek sakralny miasta, fundacji króla Kazimierza III Wielkiego.

O jego randze dodatkowo świadczy usytuowanie w obrębie wzgórza zamkowego w niewielkiej odległości od Zamku Królewskiego.

Historia

Pierwsze wzmianki odnośnie kościoła św. Trójcy w Będzinie pochodzą z 1326 r. i dotyczą drewnianej świątyni o funkcji kaplicy zamkowej. Drewnianą konstrukcję rozebrano w 1363 r. na rozkaz króla Kazimierza III Wielkiego, fundatora murowanej świątyni która powstała dwa lata później, w obrębie grodu obronnego. W latach 60. XVI w. dzięki pomocy kasztelana będzińskiego Jana Firleja obiekt został przejęty przez Arian, kilka lat później w złym stanie wrócił pod zarząd kościoła katolickiego, a jego odbudowa trwała do 1601 roku. W 1655 r. podczas najazdu wojsk szwedzkich obiekt został splądrowany i podpalony. Kolejne przekształcenia oraz rozbudowa kościoła miała miejsce w latach 1873-1889. Obecna bryła i wystrój w stylu barokowym są wynikiem licznych prac

w obrębie kościoła i ukształtowały się ostatecznie w XIX w. W II połowie XVIII w. z fundacji rodziny Mieroszewskich od strony północnej dobudowano kaplicę Matki Bożej Częstochowskiej w stylu neogotyckim, w XIX w. dobudowano natomiast kaplicę Serca Jezusowego od strony południowej. W XX w. obiekt przeszedł szereg remontów, w 1941 r. Wacław Pilecki wykonał polichromie

w kruchcie i babińcu, a w 1974 Andrzej Seweryn Kowalski wykonał nowe polichromie ścienne wewnątrz kościoła. W latach 80. babiniec zmienił częściowo funkcje, obecnie mieści się tu biblioteka parafialna oraz kaplica Miłosierdzia Bożego, a kościół do dzisiaj pełni funkcje parafialnego.

Opis

Kościół św. Trójcy zlokalizowany jest w obrębie wzgórza zamkowego, na południowy wschód od Zamku Królewskiego, w centrum Będzina przy ulicy Plebańskiej 4. Całość otoczona jest kamiennym zeskarpowanym murem, dodatkowo wzmocnionym skarpami w części południowej. Ze względu na liczne przekształcenia i rozbudowy obiekt nie jest jednorodny stylistycznie , pierwotnie gotycki co widoczne jest ciągle w formie skarp wzmacniających mury nawy, obecnie przeważa jednak styl barokowy, również w obrębie wystroju i wyposażenia wnętrza. Jest to murowany, otynkowany budynek z zamkniętym trójbocznie prezbiterium o rozczłonkowanej bryle. Do zlokalizowanej centralnie prostokątnej nawy od zachodu przylega wzniesiona na rzucie kwadratu wieża, z kruchtą w przyziemiu. W części wschodniej zlokalizowane jest wydłużone prezbiterium do którego od północy przylega kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej wzniesiona na rzucie prostokąta, zakończona trójbocznie, a od południa kaplica Serca Jezusowego o analogicznym układzie, do której od wschodu przylega zakrystia. Dobudowany w XIX w. babiniec zlokalizowany jest wzdłuż południowej ściany nawy, obecnie podzielony na trzy pomieszczenia mieści kolejno klatkę schodową, kaplicę Miłosierdzia Bożego oraz bibliotekę parafialną. Główne wejście zlokalizowane jest centralnie w elewacji frontowej wieży. Zasadnicza część kościoła przykryta jest dachem dwuspadowym, nad nawą znajduje się niewielka sygnaturka z latarnią, a sama wieża zwieńczona jest hełmem baniastym. Ze względu na liczne przekształcenia w obiekcie nie zachowały się oryginalne polichromie, obecne pochodzą z XX w., również formy sklepień oraz stropów powstały podczas przebudowy w XIX w. Na uwagę zasługuje natomiast barokowe wyposażenie w postaci m.in.: chóru muzycznego z 1785 r. z odnowionymi organami piszczałkowymi z 1903 r., późnobarokowa ambona z rzeźbą Jana Ewangelisty, szereg epitafiów czy barokowe ołtarze boczne.

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 27.08.2014 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Jarosław Bochyński (JB).

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.94130, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.385101