XVIII w. We wnętrzu zachowało się cenne osiemnastowieczne wyposażenie (rokokowe ołtarze boczne, klasycystyczna ambona i rzeźby).

Historia

Wieś Bardo po raz pierwszy wzmiankowana była w 1311 r., kiedy to ówczesny dziedzic, Niemira ze Szczytnik, odstąpił część dóbr Cystersom z Lądu. Na pocz. XVII w. Adam Bardzki sprzedał część Barda Marcinowi Skrzetuskiemu. Jako właściciele ½ części wsi Bardzcy występują jeszcze w 1633 r. W 1629 r. wzmiankowany jest dwór w Bardzie. W 1651 r. poprzez małżeństwo Marianny Skrzetuskiej z Franciszkiem Młodziejowskim dobra przeszły w ręce Młodziejowskich. W 1664 r. Kasper Młodziejowski sprzedał Bardo Krzysztofowi Ossowskiemu. W późniejszych czasach właścicielami wsi była rodzina Zbijewskich, w 1 poł. XVIII w. – Drachowskich, następnie – Suchorzewskich herbu Zaremba. U schyłku XVIII lub na początku następnego stulecia z inicjatywy Wincentego Suchorzewskiego, rotmistrza wojsk JKM, wzniesiony został w Bardzie nowy dwór. Kolejnymi właścicielami majątku byli Jackowscy herbu Gozdawa, którzy w 1888 r. sprzedali Bardo Hutten-Czapskim, którzy pozostawali właścicielami do 1939 r.

Kościół w Bardzie został założony i uposażony przez Bardzkich zapewne już w XIII w. Parafia wydzielona została z parafii biechowskiej na przełomie XIII/XIV w. W 1399 r. wzmiankowany był pleban Wojciech. W okresie reformacji Krzysztof Bardzki ok. 1570 r. przekazał świątynię protestantom. Na początku XVII w. Bardzcy powrócili na łono kościoła katolickiego i oddali kościół katolikom. W 1630 r. budynek był spustoszony, w latach następnych przejściowo zamknięty, następnie – po przeprowadzeniu naprawy – ponownie otwarty. W aktach wizytacyjnych z 1695 r. opisany został jako drewniany, kryty gontem i noszący wezwanie św. Jana.

Zachowany do dziś kościół murowany wzniesiony został w 1783 r. Jego fundatorem był ówczesny dziedzic Barda – Ignacy Suchorzewski. (wg innych źródeł - kościół powstał na pocz. XIX w. staraniem syna Ignacego Suchorzewskiego – Wincentego). 9 maja 1848 r. w świątyni podpisano akt kapitulacji, kończący walki powstańcze Wiosny Ludów w Wielkopolsce. W 1918 r. kardynał Edmund Dalbor dokonał uroczystej konsekracji kościoła. W 1930 r. Franciszek Hutten-Czapski ufundował figurę Najświętszego Serca Pana Jezusa. Po 2005 r. przeprowadzono gruntowny remont kościoła

Opis

Kościół w Bardzie usytuowany jest w pd. części wsi, na wysokim wzgórzu, po zach. stronie lokalnej drogi wiejskiej. Prezbiterium kościoła skierowane jest na pn. Teren otaczający kościół – dawny cmentarz przykościelny – ogrodzony jest nowym ogrodzeniem z metalowych krat osadzonych na niskim murku miedzy otynkowanymi słupkami. Na cmentarzu zachowały się nagrobki Franciszka Hutten-Czapskiego i jego żony Anny oraz zmarłej w 1875 r. Katarzyny Manickiej. W pobliżu kościoła znajduje się figura Najświętszego Serce Pana Jezusa z 1930 r. Rzeźba ta uszkodzona została w 1944 r. W 2007 r. przeniesiono ją na obecne miejsce i odmalowano. W 2013 r. przeprowadzono pełną rekonstrukcję i renowację figury.

Kościół wzniesiono na planie prostokąta jako budynek trzynawowy, z krótkim prezbiterium równym szerokością z nawą, zamkniętym trójbocznie. Za prezbiterium znajduje się zakrystia na planie kwadratu. Przy nawie od wsch. i zach. – dwie niewielkie półkoliste apsydy ołtarzowe, od pd. – przybudówka na planie prostokąta. Nawę oraz prezbiterium nakrywa wysoki dach dwuspadowy z chorągiewką, na której data 1688, nad zakrystią – dach trójspadowy, nad apsydami bocznymi – daszki półkopulaste.

Kościół jest budynkiem murowanym. Jego ściany obustronnie otynkowano. Dachy nawy i prezbiterium oraz zakrystii kryte są dachówką ceramiczną, daszki apsyd ołtarzowych – blachą. Wnętrze nawy głównej i prezbiterium nakrywa pozorne sklepienie kolebkowe, nad nawami bocznymi – płaskie stropy drewniane z podsufitką. Apsydy ołtarzowe sklepione konchowo, nad zakrystią – sklepienie żaglaste.

Elewacje otynkowane, podzielone pilastrami dźwigającymi belkowanie. Wejścia ujęte są prostymi opaskami, okna zamknięte półkoliście. W przybudówce przed elewacją pd. portyk wgłębny wsparty na czterech kolumnach, z wejściem głównym do kościoła na osi. Ponad portykiem znajduje się okno półkoliste o bogatym układzie szczeblin, ujęte profilowanym obramieniem. Nad przybudówką znajduje się balkon z żelazną klasycystyczna balustradą. Wyżej widoczny szczyt nawy, podzielony pilastrami, ujęty spływami, zwieńczony trójkątnym frontonem. Elewacje boczne trójosiowe. Na skrajnych osiach pn. półkoliscie występujące apsydy ołtarzowe. W zamknięciu prezbiterium jedno okno zamknięte półkoliście.

Wnętrze podzielone jest na nawy kolumnami, wspierającymi pozorne sklepienie kolebkowe. Nad nawami bocznymi – proste stropy. Po stronie pd. chór muzyczny wsparty na parze kolumn. Z pierwotnego, pochodzacego z poprzedniego kościoła wyposażenia zachowały się m. in. dwa rokokowe ołtarze boczne. W ołtarzach znajdują się osiemnastowieczne obrazy św.św. Józefa i Stanisława oraz św. Antoniego i Matki Boskiej. Wspomnieć też trzeba osiemnastowieczne rzeźby, przedstawiające Opłakiwanie, Chrystusa Zmartwychwstałego oraz sześć figur świętych z dawnego ołtarza. Z nowszego wyposażenia zachowała się klasycystyczna ambona.

Kościół dostępny do zwiedzania z zewnątrz i wewnątrz. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej Archidiecezji Gnieźnieńskiej: www.archidiecezja.pl

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 18-09-2017 r.