Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół kościelny - Zabytek.pl

zespół kościelny


kościół XVIII w. Baranów

Adres
Baranów, Rynek

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. puławski, gm. Baranów

Jednolity stylowo, późnobarokowy zespół kościelny z l.1764-1781, z kościołem par.

pw. Jana Chrzciciela, o charakterystycznej „falującej” architekturze fasady i wnętrza, należącym do grupy dzieł wiedeńskiego arch. Józefa Horscha.

Historia

Miasto Baranów zostało lokowane w 1544 r. na gruntach wsi Laskowice (wzmiankowanej w 1334 r.) na mocy przywileju nadanego przez króla Zygmunta Piotrowi Firlejowi, wojewodzie ruskiemu, który ufundował pierwszy, drewniany kościół par. pw. NMP i św. Jana Chrzciciela poświęcony w 1550 roku. Mikołaj Firlej (syn Piotra), wojewoda lubelski założył tu parafię kalwińską, która istniała do 1595 roku. Na miejscu pierwszego kościoła w l. 1764-1781 wzniesiony został obecny, z fundacji proboszcza ks. Tomasza Okuńskiego, wg proj. arch. wiedeńskiego Józefa Horscha (wcześniej przypisywany arch. Józefowi Grinzenbergerowi). Współcześnie z kościołem zbudowano bramę-dzwonnicę i ogrodzenie. W 1915 r. na miejscu poprzedniej plebanii z XVIII w. wzniesiono nową (ob. organistówka).

Kościół zachowany w niezmienionym stanie, kilkakrotnie remontowany, m. in.: w 1873 (wymiana więźby dachowej), 1921 (zmiana pokrycia z dachówki na blachę), 1955-1956 (wymiana tynków zewnętrznych). W ostatnich latach przeprowadzono remont elewacji kościoła, dzwonnicy i ogrodzenia z kapliczkami.

Opis

Zespół kościelny usytuowany po wsch. stronie d. rynku, w jego skład wchodzą: kościół, brama-dzwonnica, murowane ogrodzenie z kapliczkami i d. plebania. Kościół późnobarokowy. Orientowany. Wzniesiony na rzucie składającym się z prostokątnej, trójprzęsłowej nawy o zaokrąglonych narożach oraz tej samej wysokości lecz nieco węższego, dwuprzęsłowego, zamkniętego półkoliście prezbiterium, po bokach którego dwie prostokątne dobudówki - od pn. piętrowa zakrystia, od pd. - parterowy skarbczyk. Kościół murowany z cegły i otynkowany. Nawa i prezbiterium nakryte sklepieniami żaglastymi na gurtach. Ściany nawy podzielone parami pilastrów podtrzymujących belkowanie obiegające całe wnętrze. Pomiędzy pilastrami wnęki ołtarzowe, nad belkowaniem otwory okienne. Chór muzyczny o wybrzuszonym parapecie, wsparty na szerokiej arkadzie. Nad nawą i prezbiterium dachy dwuspadowe (nad prezbiterium zamknięty półkoliście), skarbiec pod dachem dwupołaciowym, zakrystia pod trójpołaciowym, wszystkie pokryte blachą. Fasada światłocieniowa, „falująca” - trójosiowa, podzielona w wielkim porządku wklęsło-wypukłymi, zdwojonymi pilastrami i półkolumienkami toskańskimi, zwieńczona rozbudowanym, wyłamującym się belkowaniem. W przyziemiu fasady trzy portale zakończone gzymsami, a w górnej kondygnacji wysokie, zamknięte półkoliście okno pośrodku i nisze po bokach. Szczyt osadzony na balustradowej attyce dekorowanej, charakterystycznym dla Horscha, motywem spiętych owali. Pośrodku szczytu prostokątna płycina ujęta korynckimi półkolumienkami, zwieńczona przerwanym frontonem i czworoboczną wieżyczką; po bokach spływy wolutowe. Elewacje boczne nawy i prezbiterium podzielone parami pilastrów, zwieńczone profilowanym, wyłamującym się gzymsem. Szczyt wsch. nawy o falistym wykroju, zwieńczony trzema wieżyczkami. Elewacje skarbczyka podzielone pojedynczymi pilastrami, zakrystii - bez podziałów architektonicznych, zakończone profilowanym gzymsem. Wystrój i wyposażenie z czasu budowy kościoła (m.in. 7 barokowych ołtarzy, ambona i chrzcielnica).

Brama-dzwonnica, późnobarokowa, włączona w ogrodzenie. Trójosiowa, składająca się z kwadratowej, dwukondygnacyjnej części środkowej z bramą w przyziemiu i dzwonnicą na piętrze oraz niskich partii bocznych (schody i składzik). Murowana z cegły i otynkowana. Elewacje główne analogiczne, z artykulacją w postaci pilastrów (boniowanych na parterze) i gzymsów. Pośrodku brama zamknięta łukiem odcinkowym, w częściach bocznych elewacji frontowej płytkie wnęki imitujące otwory wejściowe, nad którymi „leżące”, owalne okienka. Górna kondygnacja przepruta z czterech stron arkadowymi otworami dzwonowymi, zwieńczona uproszczonym belkowaniem, z gzymsem wyłamującym się nad ślepymi okulusami (od wsch. z inskrypcją fundacyjną), nakryta czteropołaciową kopułą pozorną zwieńczoną pseudolatarnią z krzyżem. Nad częściami parterowymi daszki pulpitowe, ze szczytami ozdobionymi spływami wolutowymi. Dachy pokryte blachą. Ogrodzenie wzniesione z cegły, otynkowane, w formie pełnego muru nakrytego daszkiem pulpitowym pod dachówką, z bramkami i czterema wtopionymi w mur kapliczkami nakrytymi daszkami dwuspadowymi, z płytkimi wnękami od strony cmentarza kościelnego. Plebania zbudowana na rzucie wydłużonego prostokąta, parterowa o dwutraktowym układzie wnętrza. Murowana z cegły i otynkowana, nakryta dachem dwuspadowym pod blachą. Elewacje dłuższe zwieńczone profilowanym gzymsem, z drewnianym gankiem od frontu i werandą od ogrodu.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 26-10-2017 r.

Rodzaj: kościół

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_ZE.94173, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_ZE.27499