Do rzadkości należy zachowany z tego czasu trójnawowy układ wnętrza.

Historia

Kościół został wzniesiony w poł. XIII w., wkrótce po nadaniu w 1234 r. przez ks. Barnima I ziemi bańskiej zakonowi templariuszy i po lokacji miasta w 1235 roku. W średniowieczu nosił wezwanie św. Marii Magdaleny. Został założony jako trójnawowa pseudobazylika, z szerszym od korpusu nawowego masywem wieżowym i zakrystią przylegającą od północy do prosto zamkniętego prezbiterium. Istnienie świątyni potwierdza wzmianka z 1274 r. o wyborze nowego plebana z Bań. W 1478 r. kościół spłonął, podpalony przez wojska brandenburskie, po 1535 r. został przejęty przez protestantów. Powtórnie spaloną w 1690 r. świątynię odbudowano i wyposażono m.in. w barokowy ołtarz, ambonę i dzwony odlane w 1690 r. przez szczecińskiego ludwisarza Johanna Jacoba Mangolda, a także w organy zbudowane w latach 1763-1765. W 1716 r. zwieńczono wieżę barokowym hełmem. W 1853 r. kościół ponownie został strawiony przez pożar. W trakcie odbudowy w latach 1853-1854 rozebrano zakrystię oraz starą wieżę, wznosząc na jej miejsce nową, znacznie węższą, zbudowano nowe neogotyckie szczyty, przekształcono otwory okienne i drzwiowe, odbudowano dachy. Podczas działań wojennych w 1945 r. uszkodzeniu uległy dach i wieża, którą odbudowano w zmniejszonej wysokości. Dwudziestego dziewiątego czerwca 1946 r. kościół został poświęcony jako rzym.-kat. pod ob. wezwaniem. W 1981 r. prowizoryczne zwieńczenie wieży zastąpiono nową murowaną kondygnacją.

Opis

Kościół położony w centrum miasta, po północnej stronie ul. Targowej - biegnącej równoleżnikowo głównej arterii komunikacyjnej miasta. Usytuowany w obrębie dawnego cmentarza, otoczonego murem i porośniętego drzewami. Orientowany. Romańsko-gotycki, z krótkim trójnawowym, trójprzęsłowym, pseudobazylikowym korpusem, znacznie węższą od korpusu neogotycką wieżą i wydłużonym, prosto zamkniętym prezbiterium. Dachy korpusu i prezbiterium dwuspadowe o wspólnej kalenicy, wieża zwieńczona dachem namiotowym. Murowany, wieża z kamienia polnego w nieregularnym wątku, szczyt wschodni i detal (fryz wieńczący, gzymsy kordonowe wieży, laskowanie okien korpusu nawowego i obramienia portali) z cegły fabrycznej, zwieńczenie wieży z nowej cegły. Dachy kryte blachą. Elewacje korpusu nawowego i prezbiterium z wydzielonym cokołem, zwieńczone neogotyckim ceglanym fryzem ząbkowym. Portale neogotyckie: zachodni w wieży, ostrołukowy, dwuskokowy, boczne w ścianach korpusu zamknięte łukiem odcinkowym (wejście od południa zamurowane). Okna zamknięte ostrołukowo: w prezbiterium wczesnogotyckie z poł. XIII w., silnie wydłużone, o lancetowatym kształcie, mocno rozglifione, w korpusie nawowym szersze, gotyckie, o rozglifionych ościeżach, podzielone neogotyckim laskowaniem, trójdzielne, dwukondygnacyjne. Elewacja zachodnia i boczne elewacje korpusu symetryczne. Fasada z wieżą i portalem głównym, elewacje północna i południowa z portalami bocznymi pośrodku. W ścianie wschodniej prezbiterium troje wczesnogotyckich okien. Wnętrze nakryte drewnianym belkowym stropem. Korpus nawowy oddzielony od prezbiterium ostro zamkniętym łukiem tęczowym. Między nawami wysokie ostrołukowe arkady na masywnych kwadratowych filarach zwieńczonych gzymsem impostowym. Od zachodu, wsparta na dwóch słupach, barokowa drewniana empora muzyczna o wklęsło-wypukłym tralkowym przedpiersiu pośrodku, z kartuszem mieszczącym przedstawienie emblematyczne. Zachowane elementy zabytkowego wyposażenia: barokowa ambona z rzeźbami ewangelistów, zwieńczona figurą archanioła, neogotycki prospekt organowy i ławki.

Dostęp do obiektu ograniczony. Możliwość zwiedzania wnętrza po uzyskaniu zgody proboszcza.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 15-09-2014 r.