Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cerkiew prawosławna parafialna pw. św. Jana Teologa - Zabytek.pl

cerkiew prawosławna parafialna pw. św. Jana Teologa


cerkiew XIX w. Augustowo

Adres
Augustowo

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. bielski, gm. Bielsk Podlaski

Cerkiew zachowana w niemal oryginalnym kształcie, prezentująca typ świątyni o zwartej, nierozczłonkowanej bryle z niewyodrębnionym prezbiterium, występujący zwłaszcza na pd.-zach.

obszarach Podlasia na pocz. XIX wieku. We wnętrzu znajduje się barokowy XVIII-wieczny ikonostas, jeden z nielicznych z tego okresu zachowanych na terenie województwa podlaskiego.

Historia

Początki istnienia cerkwi w Augustowie nie są do końca wyświetlone. W 1816 r. ihumen prawosławnego klasztoru w Bielsku Podlaskim złożył skargę na unickiego proboszcza bielskiej parafii Narodzenia NMP, który we wsi Augustowo, zasiedlonej w dużej części przez ludność prawosławną wybudował unicką cerkiew. Z dokumentu tego wynika, że powstała ona w latach 1813-1814. Z pewnością istniała w latach 30. XIX w., kiedy zainstalowano w niej ikonostas. Wg rosyjskich publikacji oraz dokumentów Wojewódzkiego Urzędu Białostockiego augustowska cerkiew została zbudowana jako prawosławna w latach 70. XIX w. z materiału rozebranej prawosławnej cerkwi refektarzowej z Bielska Podlaskiego i konsekrowana w 1879 roku. Budowniczym miał być mieszkaniec Augustowa Justyn Oniśkiewicz lub Busłowicz. Zważywszy jednak na jej formę, tożsamą z cerkwiami z południowego Podlasia wznoszonych w 1. poł. XIX w. oraz rozplanowanie prezbiterium, w którym pierwotnie zapewne wydzielone były zakrystie z lożami kolatorskimi nie występującymi w architekturze prawosławnych świątyń, należy ją raczej datować na pocz. XIX stulecia. W latach 50. XX w. do dzwonnicy dobudowano przedsionek. W 1982 r. świątynia uniezależniła się od par. prawosławnej Narodzenia NMP w Bielsku Podlaskim i stała się cerkwią parafialną. Ostatni remont, polegający m.in. na wymianie szalunku, pokrycia dachowego oraz stolarki okiennej i drzwiowej miał miejsce w 2014 roku.

Opis

Cerkiew usytuowana na cmentarzu grzebalnym otoczonym metalowym płotem, po pd. stronie drogi Wyszki-Bielsk Podlaski, w zach. krańcu wsi. Orientowana. Sakralne budownictwo ludowe.

Bryła cerkwi złożona z prostopadłościennego korpusu nawowego nakrytego trójspadowym dachem, dostawionej do niego od zach. trójkondygnacyjnej dzwonnicy i poprzedzającego ją niskiego przedsionka. Każdy z członów bryły zwieńczony jest cebulastą kopułką na szyi. Drewniana (korpus w konstrukcji zrębowej, górna kondygnacja dzwonnicy - szkieletowej), oszalowana wewnątrz i zewnątrz, ściany spięte lisicami. Elewacje korpusu nawowego i dzwonnicy szalowane pionowo w dolnej partii, oddzielonej listwą okapową, w górnej zaś poziomo. Poziomym szalunkiem pokryto również ściany przedsionka. Okna prostokątne, drobnokwaterowe, na osiach dłuższych elewacji o ściętych górnych narożach, we wsch. ścianie prezbiterium dwa niewielkie okienka. Wejście boczne w pn. elewacji prezbiterium. Wnętrze jednoprzestrzenne, przekryte płaskim stropem podniesionym nad ikonostasem. Prezbiterium podzielone ściankami ok. dwumetrowej wysokości na część ołtarzową i dwie boczne, trapezoidalne w planie, zakrystie. W przyziemiu dzwonnicy kruchta, w drugiej kondygnacji chór muzyczny, otwarty do nawy prostokątnym prześwitem osłoniętym tralkową balustradą, w trzeciej kondygnacji miejsce na dzwony. Okna w nawie z ozdobione wycinanymi w ząbki podokiennikami i nadokiennikami w formie naliczników. Wyposażenie: drewniany dwurzędowy ikonostas z poł. XVIII w. (barokowy), przekształcony w 2. poł. XIX w., wg niektórych autorów przeniesiony w latach 70. XIX w. z cerkwi refektarzowej przy męskim prawosławnym klasztorze w Bielsku Podlaskim.

Zabytek dostępny z zewnątrz. Otwierany w czasie nabożeństw.

oprac. Aneta Kułak, 10-12-2015 r.

Rodzaj: cerkiew

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.58714, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.140766