Wycieczki - Zabytek.pl

Proponowana przeze mnie wycieczka po Kętach prowadzi nie tylko szlakiem najbardziej znanych zabytków. Szukając najstarszych miejsc grzebania zmarłych możemy wiele dowiedzieć się o mieszkańcach, którzy tworzyli to miasto, jego kulturę i atmosferę. Wiele z tych miejsc już nie istnieje, cmentarze zostały zrównane z ziemią, krzyże czy pomniki wieńczące mogiły nie zachowały się do naszych czasów. Ale należy o nich pamiętać, bowiem wpisują się one w bogatą historię tego miasta. Trasę opracowałam głównie na podstawie książki Władysława Droździka "Cmentarze i groby w Kętach". Gorąco zachęcam do odwiedzenia tego małego, malowniczo położonego miasta - jednego z najstarszych miast w Polsce!

Wycieczka po grodziskach powiatu Szczecineckiego (Zachodniopomorskie)

Na terenie obecnego województwa łódzkiego funkcjonowało ponad 70 cmentarzy żydowskich. Zakładane były najczęściej w XIX w., choć kilka ma starszą metrykę Dokładne informacje o cmentarzach oraz zwyczajach pogrzebowych można znaleźć mi. na stronie internetowej: https://sztetl.org.pl/pl/tradycja-i-kultura-zydowska/religia/cmentarze-zydowskie-w-polsce-najwazniejsze-informacje W czasie II wojny światowej wszelkie przejawy materialnego dziedzictwa Żydów były przez hitlerowców systematycznie niszczone. Ten los spotkał także nekropolie, gdzie odbywały się egzekucje, a elementy z dewastowanych przez Niemców nagrobków wykorzystywano np. do utwardzania nawierzchni dróg. Po zakończeniu działań wojennych po niektórych cmentarzach nie pozostał ślad ( usytuowanie kilku pozostaje do dziś nieustalone) a na ich terenie wznoszono budynki. Część przetrwała w stanie szczątkowym. Pozbawione opieki, często położone na uboczu, ulegały dalszemu zniszczeniu, niekiedy służąc jako źródło pozyskiwania materiału budowlanego. Na szczęście dla miłośników kultury żydowskiej i potomków dawnych mieszkańców, zachowały się też nekropolie w stosunkowo dobrym stanie. Większość z nich jest ogrodzona i na co dzień zamknięta, dlatego przed zaplanowaniem wycieczki dobrze jest uzyskać zgodę na zwiedzanie bezpośrednio u opiekunów lub w łódzkiej Gminie Żydowskiej. W dniach, w których przypadają święta żydowskie, zwiedzanie nie jest możliwe. Na terenie cmentarzy żydowskich obowiązuje szereg zasad, które należy przestrzegać. Mężczyźni powinni nosić nakrycia głowy. Nie należy jeść i pić, zbierać roślinności ani naruszać ziemi. Warto je odwiedzić, aby poznać kulturę i zwyczaje żydowskie ale także aby obejrzeć piękne przykłady sztuki sepulkralnej, pełne złożonej symboliki. Są to też miejsca niezwykle malownicze, wprowadzające w atmosferę skupienia i refleksji. Stanowią źródło inspiracji dla miłośników fotografii. Wycieczka została podzielona na kilka części, ponieważ poszczególne obiekty są położone w różnych częściach województwa. Ujęte w niej zostały cmentarze wpisane do rejestru zabytków ale w każdej części w rubryce "ogólny opis wycieczki" wymienione są niektóre położone w okolicy a zachowane cmentarze nie znajdujące się w rejestrze zabytków, po uwzględnieniu ich w trasie zwiedzania, czas wycieczki może znacznie się wydłużyć. W czasie tej wycieczki, poza kirkutami zamieszczonymi w tytule, bardziej wytrwali turyści mogą odwiedzić także cmentarz w Szczercowie ( położony na tzw. Górze Junga), Rozprzy ( w pobliżu ul. gen. Świerczewskiego) , Pławnie (w pobliżu ul. Przedborskiej, przy drodze do Zagórza) i Przedborzu (ul. Ogrodowa).

Proponuję zwiedzenie trzech, niewielkich miejscowości związanych z życiem i twórczością zasłużonych osób dla literatury polskiej. Opinogóra Górna, Przedwojewo oraz Gołotczyzna to miejsca położone od siebie w niewielkich odległościach, w województwie mazowieckim, ok. 100 km od Warszawy. Miejscowości te związane są z poetami romantyzmu i pozytywizmu: Zygmuntem Krasińskim, Marią Konopnicką oraz Aleksandrem Świętochowskim. Są to postacie związane ze sobą, ponieważ poetka bardzo ceniła twórczość Zygmunta Krasińskiego, a także współpracowała z Aleksandrem Świętochowskim. Opinogóra Górna jest to wieś związana z życiem i twórczością polskiego wieszcza, pisarza romantycznego Zygmunta Krasińskiego. Poeta był drugim ordynatem w Opinogórze Górnej i spędził w tej miejscowości swoje dzieciństwo i młodość. W związku z tym od 1961 roku prężnie działa w tym miejscu Muzeum Romantyzmu, gdzie zgromadzonych zostało sporo pamiątek związanych z poetą oraz jego rodziną. Muzeum jest to cały zespół budynków, na który składają się: neogotycki pałacyk, oficyna, dwór, oranżeria, folwark, a także obiekty gastronomiczne. Budynki znajdują się w parku, który został zagospodarowany w stylu angielskim. W opinogórskim parku można też podziwiać wyjątkowe okazy ptaków, roślin, pospacerować przy stawach lub podziwiać prawie 200-letnie, kamienne meble ogrodowe, które należały do Krasińskich. Nieopodal zespołu muzealnego jest kościół, w którego podziemiach są krypty z grobami Zygmunta Krasińskiego i jego krewnych. Przedwojewo natomiast związane jest z pisarką doby pozytywizmu Marią Konopnicką. To właśnie w tej wsi wybudowała ona dwór dla swojego syna Jana Konopnickiego. On w latach 1907-1928 był właścicielem Przedwojewa. Dwór to jedyny, stojący obiekt związany z pisarką, do którego przyjeżdżała w ciągu swojego życia. Niestety obecnie obiekt ten można zobaczyć tylko z zewnątrz. Jest on zniszczony, w większej części opuszczony. Niektóre pomieszczenia są zamieszkałe przez miejscową ludność. Oprócz dworu warto udać się do położonego 300 m dalej kościoła wybudowanego w 1620 roku, przy którym znajduje się pomnik na pamiątkę żołnierzy polskich poległych w 1920 roku. W trakcie II Wojny Światowej został on rozbity przez wojska niemieckie. Odbudowano go w 2004 roku. Gołotczyzna natomiast to również niewielka miejscowość, w której przebywał Aleksander Świętochowski - ideolog pozytywistyczny, pisarz i społecznik. Obecnie w Gołotczyźnie znajduje się Muzeum Pozytywizmu i działa jako Oddział Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie. Siedzibą Muzeum jest willa należąca do Świętochowskiego o nazwie „Krzewnia". W pomieszczeniach budynku został zachowany wystrój wnętrz jaki był za życia poety.

Leszno nie należy do grona wielkich miast. Jego powierzchnia całkowita wynosi 31,9 km2. I choć wszędzie jest blisko, bardzo trudno dotrzeć do celu na czas. I wcale nie mam na myśli sporego ruchu samochodowego. Spacerując miastem napotykamy obiekt o cechach zabytkowych, kawiarnię i znów zabytek. Można się o tym bardzo łatwo przekonać pokonując najbardziej popularne 1000 metrów w mieście – z dworca kolejowego na leszczyński rynek. W drogę! Korzystałem z: Szyszkowiak K., Wspomnienia z ulicy Słowiańskiej, w: Leszno, tak było przed laty. Ocalić od zapomnienia, Leszno 2017. Urbaniak M., 160-lecie kolei w Lesznie (1856-2016) w: Rocznik Leszczyński 2017, Leszno 2017. Czwojdrak D., Hannach Philipp, w: Słownik Biograficzny Leszna, Leszno 2011. Baron-Grzesiak J., Leszno i Ziemia Leszczyńska na łamach Aus dem Posener Lande 1906-1915, w: Rocznik Leszczyński 2019, Leszno 2019. Moliński Z., Przewodnik po Lesznie i okolicy, Leszno 1999. Gołembka M., Leszno – zabunkrowane miasto, w: Leszczyniak nr2/2019 (23), 4 lutego 2019. Gołembka M., Od pogromcy Turków do innowacji, w: Leszczyniak nr6/2017 (6), 2 listopada 2017. http://www.zabytki.leszno.pl/

Moja wycieczka biegnie przez całą Polskę. cel - zamki

Czwartek, 16 grudnia 2021 r. na zawsze pozostanie w pamięci mieszkańców Śląska Opolskiego. Tego dnia bowiem, Podczas XVI sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kultury obradującego w dniach 13-18 grudnia 2021 r. w Paryżu ogłoszono wpis tradycji układania dywanów kwietnych na procesje Bożego Ciała w Spycimierzu (woj. łódzkie), Kluczu, Olszowej Zalesiu Śląskim i Zimniej Wódce (woj. opolskie) na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości prowadzoną w oparciu o Konwencję UNESCO z 2003 r. Rok wcześniej, tradycja to została wpisana na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego prowadzoną przez Narodowy Instytut Dziedzictwa i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dywany kwietne na Opolszczyźnie układane są od ponad 100 lat. Każda rodzina układa własny kawałek kwietnego kobierca na trasie procesji według własnej koncepcji tylko i wyłącznie z żywych kwiatów. Łącznie jest to ok. 2,5 km barwnych chodników, po których może stąpać jedynie kapłan niosący Najświętszy Sakrament. I choć kwiecie na ulicach Olszowej, Klucza, Zalesia Śląskiego i Zimnej Wódki możemy zobaczyć tylko w Boże Ciało, to przez cały rok można zwiedzać zabytkowe kościoły, w tym trzy drewniane. W 2006 r. w kościele pw. św. Marii Magdaleny w Zimnej Wódce, podczas prac remontowo-budowlanych odnaleziono XIV-wieczną chrzcielnicę. Warto się wybrać i wszystko zobaczyć na własne oczy!

Szlak Górnictwa Krzemienia Pasiastego powstał w ramach realizacji projektu „Ćmielów porcelaną i krzemieniem naznaczony”. Szlak prowadzi po Krzemionkowskim Regionie Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego. Krzemionkowski Region Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2019 roku. Jest to dobro seryjne składające się z czterech części: głównego pola górniczego Krzemionki Opatowskie, dwóch mniejszych pól górniczych o nazwie Borownia i Korycizna, leżących na tej samej strukturze geologicznej, oraz prehistorycznej stałej osady górniczej o nazwie Gawroniec.

Szlak ukazujący najcenniejsze obiekty rzemiosła młynarskiego w województwie opolskim stanowiący o wielowiekowej tradycji przemysłu spożywczego w tym regionie Polski. Występujące na trasie młyny, często wraz z innymi obiektami towarzyszącymi, będące przejawem dawnej działalności młynarskiej – to niezwykle cenne źródła materialne świadczące o nieustannym rozwoju gospodarczym i kulturowym na tym terenie.

Wycieczka ma w planie zwiedzanie 11, przeważnie dobrze zachowanych grodzisk i cmentarzysk z okresu wczesnego średniowiecza (w tym kompleks osadniczy w Guciowie: grodzisko i 5 cmentarzysk kurhanowych), które są pozostałościami tzw. Grodów Czerwieńskich, historycznego terytorium z okresu kształtowania się początków Polski piastowskiej w X-XIII w., obejmującego obecnie większość południowego obszaru województwa lubelskiego.

Wiślica jest jednym z miejsc, w których trudno dostrzec ślady dawnej świetności. Dlaczego zatem warto ją zobaczyć? Na pewno z uwagi na gotycki zespół kolegiaty. Trzeba jednak zwiedzić zabytki archeologiczne, aby odkryć tajemnice tego miasta. Wiślica jest jednym z najstarszych ośrodków miejskich w Polsce. Okres jej największego rozwoju przypada na czasy Piastów i pierwszych Jagiellonów. W piastowskiej Małopolsce należała do najważniejszych ośrodków administracyjnych obok Krakowa i Sandomierza. Była siedzibą kasztelanii, a w krótkim okresie w XII w. również stolicą odrębnego księstwa. Imponujący zespół kolegiacki, który stanowi wyraźną dominantę w krajobrazie kulturowym Wiślicy, a zarazem główny punkt turystyczny, został wpisany w starszy układ urbanistyczny. Odwiedzając Wiślicę nie można na nim poprzestać, bo zatraci się obraz tego ośrodka w okresie poprzedzającym. A zwłaszcza dwunastowieczna Wiślica była miejscem niezwykłym: z wyróżniającym się na tle ówczesnej architektury kościołem romańskim z kryptą z Płytą Orantów, niezwykłą siedzibą książęcą na tzw. Regii oraz dwoma mniejszymi kościółkami (pw. św. Mikołaja oraz św. Marcina). Nie sposób pominąć też miejsc owianych legendą: tych naukowych związanych z dyskusją nad domniemanymi plemiennymi początkami Wiślicy oraz jej chrztem w obrządku metodiańskim, ale też literackich związanych z pieśnią o Wisławie i Helgundzie, Władysławie Łokietku modlącym się w krypcie, podaniach o Psiej Górce, czy też żabach i wężach zamieszkujących bagna wokół wyspy miejskiej. Trasa wycieczki wiedzie zatem przez wszystkie obiekty w mieście wpisane do rejestru zabytków, zarówno architektoniczne, jak i archeologiczne: Kazimierzowską kolegiatę wraz z dzwonnicą i Domem Długosza, relikty dwóch grodów, czterech romańskich kościołów, XVI-wiecznej świątyni szpitalnej oraz pięciu nekropolii. Dzięki temu można poznać historię Wiślicy i dostrzec niewidoczne na pierwszy rzut oka ślady jej świetności pochodzące z okresu średniowiecza oraz wyobrazić sobie jak rozwijał się ten organizm od ośrodka grodowego w państwie pierwszych Piastów, przez stolicę wiślickiego księstwa Kazimierza Sprawiedliwego, otoczone murami średniowieczne miasto lokacyjne z zamkiem królewskim, aż po najbardziej widoczny w dzisiejszym krajobrazie miasta rozkwit w dobie gotyku. Planując wycieczkę po Wiślicy musimy wiedzieć, że część obiektów możemy obejrzeć samodzielnie, do części natomiast wejdziemy tylko po uprzedniej rezerwacji terminu w Muzeum Archeologicznym w Wiślicy (wislica@mnki.pl, tel. 730 729 200, 41 300 20 69).

Wycieczka prowadzi szlakiem dawnych cerkwi greckokatolickich powstałych w XVIII - XIX w. Wiele z nich tworzy malownicze zespoły wraz z towarzyszącymi im niekiedy dzwonnicami, ogrodzeniami, cmentarzami czy zabytkowym drzewostanem.

Łódź znana jest ze swoich willi i pałaców oraz z wspaniałych kamienic. Często jednak nie poświęcamy im wystarczającej uwagi. Gdy przyjrzymy się lepiej szczegółom ich zdobień odkryjemy bogaty świat pełen symbolicznych znaczeń. Dekoracje wykorzystujące motywy zoomorficzne - czyli prezentujące zwierzęta - są szczególnie wdzięcznym tematem poszukiwań. Kto pierwszy znajdzie wiewiórkę? Kto wypatrzy gryfa? Gdzie jest złota pszczoła? Tego wszystkiego dowiecie się z tej wycieczki - a oprowadzać będą Was m.in. Owidiusz, Arystoteles i Władysław Kopaliński.

Wycieczka ma na celu pokazanie piękna przyrody oraz równie pięknych zabytków północnej dzielnicy Gdyni - Oksywia. Jest to najstarsza osada, która obecnie znajduje się na terenie naszego pięknego miasta. Oksywie jest dzielnicą, która wbrew pozorom posiada wiele atrakcyjnych zabytków takich jak Kościół pw. św. Michała Archanioła, cmentarze czy bunkry oraz jest bardzo ważną i ciekawą częścią w historii naszego miasta.

Staropolski Okręg Przemysłowy, zwany też niekiedy Zagłębiem Staropolskim, był najstarszym i do końca XIX wielu największym na ziemiach polskich rejonem górniczo-hutniczym i metalurgicznym. Obejmował on centralną, północną i wschodnią część regionu zwanego obecnie świętokrzyskim.

Każdy zapewne zna takie miejsce, które urzeka swoim pięknem, historią, legendarnością. W Polsce znajduje się wiele urokliwych zakątków o bogatej przeszłości, które mogą pozostawać nieznane. Przykładem takiego miejsca może być Bieździedza - malowniczo położona wioska w województwie podkarpackim. Dlaczego jest ona wyjątkowa? Odpowiedź jest bardzo prosta. Na przykładzie Bieździedzy możemy w fantastyczny sposób poznać historię, która w tym miejscu sięga ok. 1320 r. Nasza podróż w czasie będzie się wiązała z miejscami ważnymi dla lokalnej społeczności, będziemy odkrywać historię niemalże zapisaną w kamieniu odwiedzając tamtejszy kościół parafialny, poznamy miejsca w których żyli zamożni hrabiowie, odwiedzimy miejsca upamiętniające żołnierzy walczących na różnych frontach, nie zabraknie również legend, lokalnych tradycji i wspaniałej gościnności mieszkańców. Wszystkiemu będzie towarzyszyć urzekające piękno przyrody.

Podczas tej wycieczki chciałabym pokazać, na przykładzie sześciu kamienic (Biurowiec ZUS, Zespół mieszkaniowy BGK, kamienica Reicha i Birnbauma, kamienica A. i M. Orłowskich, kamienica firmy Krenski, kamienica Ogończyka-Blocha i Mazalona), piękno przedwojennego modernizmu w wydaniu luksusowym/nowoczesnym. Rozpoczynając ten spacer, chciałabym krótko scharakteryzować uczestnikom okres w gdyńskiej architekturze, w którym zbudowano obiekty które będziemy oglądać (opis poniżej). Oczywiście będąc w danym budynku będę chciała pokazać indywidualne cechy konkretnej kamienicy i opowiedzieć trochę o jej historii. Chciałabym również dać czas na to, aby ludzie mogli spokojnie porobić zdjęcia. Wiem z doświadczenia, że dużo osób chętnie korzysta z takiej możliwości, gdyż detale architektoniczne, forma oraz gra światła w tych kamienicach często "powalają na kolana". Lata 30. (a szczególnie ich druga połowa) XX w., były dla gdyńskiej architektury okresem bardzo dobrym. Rósł popyt na kamienice/domy o wysokim standardzie, czemu dodatkowo sprzyjała korzystna koniunktura. Zaczęto stawiać na elegancję i luksus, na szereg udogodnień technicznych. Porzucono prostotę i minimalizm na rzecz lepszego standardu. Popularny stał się tzw. nurt luksusowy. Wprowadzono wówczas nowe, cztery jakości formalne: jasna fasada wraz z wyrazistą fakturalną oprawą, bryła budynku miała być kształtowana płasko i nie posiadać balkonów, duże i poziome przeszklenia, w parterze znajdować się miała konstrukcja słupowa. Po 1934 r. zaczęto projektować domy opierające się na 5 zasadach Le Corbusiera (płaski dach, pasmowe okna, wolny plan [usunięcie ścian nośnych], konstrukcja oparta na słupach, wolna elewacja). Mieszkańcy na płaskich dachach zakładali zimowe ogrody i tarasy, co też świadczyło o ich majętności. Takie kamienice wyposażano obowiązkowo także w windy oraz w centralne ogrzewanie (kaloryfery), które było ogrzewaniem wodnym. Wodę tą podgrzewano w grzewczych kotłach, umieszczonych w piwnicach każdego domu. Instalowano w nich również sieć telefoniczną i radiową, a nawet domofon (w tych najbardziej luksusowych). Od 1938 r. w piwnicach domów zaczęto urządzać schrony z żelbetu. W tym okresie kładziono nacisk na wystawność i reprezentacyjność części wejściowej kamienic, czyli na podcień, sień i klatkę schodową. Zaczęły pojawiać się kwietniki, mozaiki posadzkowe (np. gorseciki) czy "terazzo", czyli typ okładziny z dwukolorowego lastryka. W niektórych kamienicach także stosowano tzw. tańczące schody (schody z duszą). Efekt wizualny zapiera dech w piersiach. Przy opracowywaniu spaceru korzystałam z następujących materiałów: Brzęczek A., Sekrety gdyńskich kamienic, Gdańsk 2018. Miazga E., Kulturowe aspekty kształtowania przestrzeni miejskiej, na przykładzie Gdyni, w latach 1918 - 1939, Warszawa 2014. (moja praca magisterska) Sołtysik M., Gdynia-miasto dwudziestolecia międzywojennego. Urbanistyka i architektura, Warszawa 1993. Sołtysik M., Na styku epok: Architektura gdyńskich kamienic okresu międzywojennego, Gdynia 2003.

1 DZIEŃ POBYTU, DZIEŃ POWSZEDNI, ROBOCZY, W SEZONIE TURYSTYCZNYM OD POCZĄTKU MAJA DO KOŃCA WRZEŚNIA. Rozpoczynamy pobyt w Przeworsku od wizyty w Ratuszu. Tu mieści się siedziba Centrum Informacji Turystycznej, które udostępnia platformę widokową na wieży ratuszowej. Z wieży ratuszowej rozciąga się widok na panoramę Przeworska. Z tego miejsca można zorientować się w przestrzeni miasta i oznaczyć kolejne punkty zwiedzania, a będą to dwa późnogotyckie kościoły oraz klasycystyczny pałac Lubomirskich wraz z parkiem. (Ok. 30 min.) Od Ratusza, z rynku do kościoła i klasztoru Bernardynów prowadzi ulica Bernardyńska, gdzie zachowało się jeszcze kilka przykładów mieszczańskiego budownictwa przysłupowego, charakterystycznego dla regionu przemyskiego. Zwiedzane kościoła i klasztoru Bernardynów. (Ok. 1 h) Od klasztoru Bernardynów warto przejść się ok. 700 m ulicą Tatarską i obejrzeć kopiec tatarski. Położony na wschód od kościoła i klasztoru Bernardynów, przy dawnym trakcie jarosławskim, kopiec usypany został dla upamiętnienia zwycięsko odpartego przez mieszczan przeworskich najazdu tatarskiego w 1624 r. Na szczycie kopca wznosi się barokowa kapliczka słupowa. (Ok. 40 min.) Powrót na Rynek - ulicą Tatarską, a następnie ulicą Kilińskiego, gdzie z kolei zachowały się XIX-wieczne domki przymurowe, zbudowane z wykorzystaniem miejskich murów obronnych. Z Rynku – w kierunku dawnego kościoła bożogrobców, obecnie Bazyliki pw. św. Ducha oraz Kościoła SS. Miłosierdzia. Zwiedzanie Bazyliki św. Ducha. (Ok. 1 godz.), Zwiedzanie Kościoła SS. Miłosierdzia (Ok. 15 min.). Przerwa w zwiedzaniu – czas na kawę lub lancz – w pobliżu znajdują się restauracje. (Przerwa ok. 1,5 godz.) Z Rynku – w kierunku zachodnim – park i pałac Lubomirskich, gdzie znajduje się Muzeum w Przeworsku. W budynku pałacu Lubomirskich prezentowane są zbiory historyczne i etnograficzne oraz ekspozycja klasycystycznych wnętrz pałacowych. Zaś w głębi parku, w budynkach po stajniach cugowych, mieści się Muzeum Pożarnictwa – kolekcja sikawek konnych, kolekcja hełmów paradnych i bojowych, sprzęt bojowy, urządzenia sygnalizacyjne, umundurowanie strażackie, odznaczenia, pochodzące z wyposażenia ochotniczych straży pożarnych z terenu Podkarpacia. Spacer i odpoczynek w historycznym parku, z zabudowaniami kompleksu pałacowo – parkowego (oranżeria, kordegarda, domek ogrodnika), pomnikowe drzewa – aleja grabowa, lipa Króla Sobieskiego, platany, kasztanowce, sosny wejmutki. (Ok. 3 godz.) Z parku w kierunku zachodnim, przez most na Mleczce – do Skansenu-Zajazdu „Pastewnik”, gdzie obejrzeć można przykłady drewnianego budownictwa mieszczańskiego, domy zamieszane w przeszłości przez przeworskich rzemieślników i kupców, a także budynek dworku z Krzeczowic z 1701 r. – idealny przykład architektury „polskiego dworu”. W karczmie „Pastewnik” zjeść można obiadokolację, z dań tradycyjnej kuchni polskiej, napić się kawy lub regionalnego piwa. (Ok. 2,5 godz.) Wizyta w „Pastewniku” jest końcowym punktem 1-dniowego pobytu w Przeworsku. Przeworsk nad Mleczką, pierwotna majętność Tarnowskich, otrzymał prawa miejskie już w 1393 r. od króla Polski Władysława Jagiełły. Był miastem prywatnym, ściśle zależnym od pierwszego właściciela, Jana z Tarnowa i jego spadkobierców. Leżąc na ważnym szlaku handlowym, przy drodze ze Lwowa, w kierunku na Kraków – miasto dynamicznie się rozwijało i w XV w. mogło poszczycić się dwoma murowanymi gotyckimi kościołami i ratuszem. Od końca XV w. zaczęto opasywać je wałami ziemnymi, a kościół i klasztor oo. Bożogrobców włączono w system obronny miasta. Także nowo wybudowany klasztor oo. Bernardynów na wschodnim krańcu miasta powstrzymywał wrogów i dawał schronienie mieszczanom w czasie napadów. Centralne miejsce Rynku zajmował ratusz, a w obrębie murów miejskich w 1512 r. istniało 13 wąskich i ciasnych uliczek. Do miasta przylegały cztery przedmieścia: Łańcuckie, Jarosławskie, Pruchnickie i Kańczuckie. Przeworsk w XV i XVI w., był drugim po Przemyślu miastem powiatowym w ziemi przemyskiej. To tutaj odbywały się sądy ziemskie szlacheckie dla zachodnich obszarów ziemi przemyskiej, obsługując powiaty: rzeszowski, łańcucki, przeworski, jarosławski i pruchnicki. W związku z licznymi najazdami wojsk nieprzyjacielskich, miasto zostało obwarowane nowymi murowanymi fortyfikacjami, z trzema bramami zamykanymi na noc. Ich utrzymanie we właściwym stanie technicznym i obronę w czasie najazdów zapewniały cechy rzemieślnicze. Podczas najazdów każdy cech miał przydzieloną do obrony basztę czy fragment murów, a podczas pokoju do powinności organizacji cechowych należało właściwe zabezpieczanie fortyfikacji, które miały być w dobrym stanie. Miasto dotykały też liczne klęski i nieszczęścia. Najdotkliwszymi z nich były napady Tatarów i Wołochów w latach 1488–1489, następnie wojny kozackie, czasy potopu szwedzkiego, konfederacja barska – to kolejne nieszczęścia, które niszczyły miasto. W następnych stuleciach Przeworsk przechodził w ręce nowych właścicieli, po Tarnowskich przyszli Kostkowie, Ostrogscy i w 1621 r. – Lubomirscy. Kolejni dziedzice stali na straży interesów miasta, dbali o jego rozwój, nadając mu liczne przywileje i uzyskując je od władców Polski, przyczyniając się do wzmocnienia pozycji Przeworska i podnoszenia dobrobytu jego mieszkańców. Pomyślny okres w rozwoju miasta zamknął przełom XVII i XVIII w. - czas epidemii. Przywleczone głównie ze Wschodu: dżuma, ospa wietrzna i dur brzuszny dziesiątkowały ludność miasta. Kiedy w 1772 r. nastąpił I rozbiór Polski Przeworsk dostał się pod panowanie austriackie i został siedzibą urzędu powiatowego przynależnego do cyrkułu rzeszowskiego. Czasy zaborów przyniosły dalszy upadek miasta. Rozebrano wówczas usytuowany za ratuszem kościółek pw. św. Katarzyny i zburzono bramy miejskie. Na domiar nieszczęść, miasto w 1849 r. nawiedziła epidemia cholery przyniesiona przez wojska rosyjskie wracające z walk na Węgrzech. Miasto Przeworsk przestało być własnością prywatną, stając się Królewskim Wolnym Miastem w Królestwie Galicji i Lodomerii na mocy ustawy gminnej z 1862 r. Rok 1867 przyniósł autonomię i wprowadzenie wielu swobód obywatelskich. W tym czasie Galicja była najsłabiej zurbanizowaną częścią Polski porozbiorowej, a Przeworsk wyglądem przypominał inne miasta galicyjskie z 2 połowy XIX w. Pod koniec XIX w. Przeworsk liczył 333 domy, z przewagą budynków drewnianych, parterowych, gęsto stojących wzdłuż niebrukowanych uliczek. Domy w Rynku i na pobliskich ulicach należały w większości do Żydów. Miasto utrzymywało się tylko z drobnego rzemiosła. Pomimo bliskości stacji kolejowej i cukrowni, położonych na terenie sąsiedniej gminy Budy Przeworskie, liczba mieszkańców w Przeworsku malała. W pierwszym dziesięcioleciu XX w. Przeworsk liczył ok. 3200 mieszkańców. Dzięki przyłączeniu w 1922 r. Bud Przeworskich, a wraz z nimi cukrowni, Przeworsk uzyskał nowe źródło dochodów, przeznaczonych na budowę elektrowni miejskiej w 1926 r., budowę szkoły żeńskiej, wieży wodnej przy ratuszu, naprawę dróg miejskich i oświetlenia. Przyłączenie Bud Przeworskich miało jeszcze inny wymiar – ta część miasta stała się niejako strefą przemysłową, z cukrownią i rafinerią, z zakładami ordynacji księcia Andrzeja Lubomirskiego – cegielnią, gorzelnią, rafinerią spirytusu i warsztatami mechanicznymi na Podzamczu oraz stacją kolejową szeroko- i wąskotorową. Miasto zaczęło rozrastać się w kierunku dworca kolejowego i cukrowni. Po przyłączeniu w 1934 r. wsi Mokra Strona zyskało także tereny rolnicze. Stare miasto w latach 30. XX w. skupione było wokół Rynku i głównej ulicy miasta, którą wówczas była ulica Piłsudskiego, gdzie zlokalizowane były sklepy, zakłady rzemieślnicze oraz siedziby urzędów zarządu miejskiego, sądu, starostwa powiatowego urzędu skarbowego. W pobliżu Rynku usytuowane były trzy kościoły katolickie i synagoga. W obrębie tej najstarszej części miasta znajdowała się również szkoła męska, rzeźnia i elektrownia miejska i to ta, najstarsza część integrowała pozostałe. W czasie II wojny światowej okupant nie oszczędził również przeworskich zabytków. Najpierw hitlerowcy spalili synagogę i domy żydowskie przy ul. Kazimierzowskiej, dom rabina z biblioteką. Stary Sąd pamiętający czasy sądów ziemskich został spalony i rozebrany. Zburzono XVI-wieczne mury obronne, z wież kościelnych zdjęto dzwony. Także łupem okupanta padł Pałac Lubomirskich, wywieziono 38 skrzyń sreber artystycznych, dzieła sztuki światowej klasy, pamiątki narodowe. Władze okupacyjne zadecydowały o usunięciu pomnika króla Władysława Jagiełły, posąg zrzucono z cokołu. Na szczęście nie rozbito rzeźby, pracownicy Zarządu Miejskiego przechowali ją w stajniach miejskich, gdzie przetrwała do końca wojny, a po jej zakończeniu posąg Jagiełły wrócił na swoje miejsce. Pragnąc poznać historię Przeworska należy zapoznać się z jego zabytkami będącymi świadectwem dorobku pokoleń, które dawno temu odeszły i eksponującymi ich kulturę materialną i duchową. Obecnie w Przeworsku na uwagę turystów zasługują: Muzeum w Przeworsku Zespół Pałacowo-Parkowy – do 1944 r., siedziba książąt Lubomirskich znajdująca się w rozległym krajobrazowym parku, Muzeum Pożarnictwa - również teren parku, Bazylika pw. Ducha świętego - Sanktuarium Grobu Bożego – dawny kościół i klasztor Bożogrobców, przeworski ratusz z rynkiem, Kościół i klasztor oo. Bernardynów., Kościół i Klasztor SS. Miłosierdzia, Zajazd Pastewnik.

Wędrówka szlakiem umożliwia poznanie zabytków, tradycyjnego budownictwa i najbliższych okolic Białowieży - ,,stolicy’’ Puszczy Białowieskiej: zabytkowych budynków związanych z leśnictwem i łowiectwem, parków, obiektów sakralnych wyznania katolickiego i prawosławnego, miejsc pamięci narodowej oraz kompleksu drewnianych budynków stacji kolejowej.

Będąc w Opolu – stolicy polskiej piosenki i województwa opolskiego – warto wyruszyć na pieszą wycieczkę szlakiem Piastów Opolskich. Książę opolski Kazimierz I lokował miasto w połowie 1217 roku. W dokumencie z 1228 r. po raz pierwszy spotykamy określenie Kazimierza jako księcia opolskiego (dux Opoliensis). W 1228 r. książę polecił, aby castrum i oppidum Opol otoczyć murami obronnymi. Wycieczkę rozpoczynamy od zwiedzania Ostrówka, czyli położonego na terenie Wyspy Pasieka stanowiska archeologicznego. Kolejnym punktem jest znajdująca się nieopodal Wieża Piastowska – jedyna pozostałość po Zamku Piastowskim, którego budowę zarządził w 1228 r. książę Kazimierz I – założyciel Opola. Budowlę, mimo protestów polskiej mniejszości w niemieckim Oppeln, rozebrano w latach 1928-1931 i wzniesiono w jej miejscu modernistyczną siedzibę Rejencji Opolskiej, którą warto zwiedzić. Z Pasieki idziemy tzw. żółtym mostem przez Kanał Młynówkę wprost do kościoła OO. Franciszkanów, gdzie w kaplicy św. Anny zwanej Piastowską znajduje się nekropolia opolskich Piastów. Spoczywa tu 7 książąt i 5 księżnych. Możemy w niej odnaleźć dwa sarkofagi z kamiennymi nagrobkami z końca XIV w., freski, napisy nagrobne, 22 tarcze herbowe i współczesny ołtarz z wizerunkami ks. Bolesława II i jego syna Władysława II Opolczyka. Z kościoła franciszkanów, przez rynek, gdzie znajduje się pomnik ks. Kazimierza I udajemy się w kierunku pobliskiej katedry, gdzie w jednej z kaplic znajduje się nagrobek ks. Jana Dobrego, ostatniego księcia z dynastii Piastów opolskich, który zmarł w 1532 roku. Następnie zwiedzamy fragment odtworzonych Murów Miejskich i pobliski szpital św. Aleksego (wraz z kaplicą) założony jeszcze w okresie średniowiecza. Potem ruszamy w kierunku Zamku Górnego i dawnego szpitala dominikańskiego, w murach którego urządzono Uniwersytet Opolski. Zwiedzamy również pobliski kościół na Górce pw. MB Bolesnej i św. Wojciecha, a także kaplicę św. Wojciecha. Potem schodami dochodzimy do siedziby Muzeum Śląska Opolskiego (dawnego kolegium jezuickiego), gdzie m.in. będziemy mogli zobaczyć materialne ślady obecności Piastów w Opolu, zabytki archeologiczne z Ostrówka, a także panoramę miasta z połowy XVIII w. autorska F.B. Wernera. Widać na niej zasięg jaki obejmowało otoczone murami Piastowskie Opole.

Położone w Sudetach Środkowych Góry Kamienne to miejsce niezwykłe. W ich krajobrazach można podziwiać dno morza sprzed ponad 300 mln lat, relikty procesów wulkanicznych zaszłych w trakcie transformacji dna morskiego w góry oraz miejsca pradziejowego i średniowiecznego zagospodarowania gór przez ludzi. W XIII wieku Śląsk przeżywa intensywną przemianę ustroju społecznego i gospodarczego. Z inicjatywy Piastów śląskich lokowane są liczne miasta i wsie. Nowej sieci osadniczej towarzyszy rozbudowa połączeń komunikacyjnych, a interesów książęcych strzegą rycerze-kasztelani osadzani w budowanej wówczas sieci zamków. Zamki, będące widocznym znakiem władzy książęcej, wznoszono zarówno przy miastach, jak i w dobrach wiejskich, gdzie stawały się centrami zarządu gospodarczego posiadłości książęcych. Zdecydowanie najlepiej znanymi są do dziś istniejące zamki - a w szczególności Zamek Grodno. Nie jest on jednak jedynym, a rycerze rozbójnicy w historii często wykorzystywali większość z nich.

W Białymstoku - mieście wieloreligijnym znajdujemy czynne do dzisiaj kościoły rzymskokatolickie i cerkwie prawosławne. Niektóre z nich są wybitnymi działami architektury jak np. kościół św. Rocha czy katedra p.w. NMP, zawierająca w sobie wiele niezwykle istotnych zabytków ruchomych związanych z najstarszą historią miasta.

Staropolski Okręg Przemysłowy, zwany też niekiedy Zagłębiem Staropolskim, był najstarszym i do końca XIX wielu największym na ziemiach polskich rejonem górniczo-hutniczym i metalurgicznym. Obejmował on centralną, północną i wschodnią część regionu zwanego obecnie świętokrzyskim.

Dobra jest jedynym przykładem tak dobrze zachowanego małego rolniczego miasteczka w granicach dawnego Pomorza Zachodniego, które charakterem zabudowy do 1945 r. niczym się nie różniło od takich miejscowości jak Łobez, Ińsko, Resko.